سخنی در مورد استاد محمد عمر الیم بیات
در بارۀ ما
website counter
تصاویر پانزدهمین سالروز وفات شادروان بیانی
رمضان مبارک
صفحۀ یوتوب ما
صفحۀ فیس بوک ما

استاد خلیل الله خلیلی

استاد الحاج ایرگش اوچقون

نادر، شعر و ادب

میر حسین مهدوی

رهانه، سخیداد هاتف

الف لام میم، فاطمه روشن

شعر نو، داکتر سمیع حامد

کابل پرس، افغانستان پرس

محیط خیال، رسول راسخ

دوای قلب زخمی، داکتر یلقم

کانون فرهنگی ناصر خسرو بلخی

ابزار های ضروری برای سایت و وبلاگ

کانون فرهنگی میرزا اولوغ بیگ

آپلود تصویر ایمگور

کلیک‌ کنید و فارسی بنویسید

ستاره ها، محمد هارون صدری

الماس تلویزیونی، افغانستان

چادری، دریچۀ قدرت

آلتین فلم، اوزبیکلرنینگ افتخاری

محتشم یوز ییل سریالی

مجموعۀ گل، عبدالله کارگر

تلویزیون های افغانستان آنلاین

من شهر ساعات، بیلمیرم

گلزمین وفا، اشعار سید محمد دروگر

آیدین مالمو مدنی نهادی

باله لر، آیدین مالمو مدنی نهادی

ستار تورک تلویزیونی آنلاین

امیر علیشیر نوایی، مکمل اثرلری

قالب های وبلاگ وطن

قطغنی سایتی، رحیمی

اوز فکر انترنیت صحیفه‌سی

تارنمای پرتو نادری

کاریکاتورها، راهکار مدیریت

کتابخانۀ دیجیتالی افغانستان

بویوک تورکستان، حمید اوغلی

برگردان الفبای کریل به الفبای عربی

دروس نارویژی رایگان

مرکز معلومات سی وو

دروس اجتماعی نارویژی

تورکچه آتلر و تورک تاریخ تدقیقاتی

تمرینات آموزش زبان نارویژی

بازی های عامیانۀ اوزبیکان جوزجان

پیوند های مهم

با وجودیکه شهر هرات حملات چنگیز را تحمل کرده بود و در لشکر کشی های امیر تیمور کورگانی نیز متحمل خسارات جدی شده بود، در دورۀ فرزندان تیمور این شهر به یکی از با اهمیت ترین شهر های مشرق زمین تبدیل گردیده، مرجع علما، شعرا، هنرمندان و فرهنگیان سراسر قلمرو تیموری محسوب می گردید. شهر هرات که در مهمترین آثار تاریخی و جغرافیایی عظمت آن مورد توجه قرار گرفته است، بنابر داشتن تاریخ درخشان و برخورداری از تمدن غنی با وجود حملات و لشکرکشی های متعدد، بعد از هر شکست دوباره بزودی قد برافراشته و خسارات وارده را توانسته است جبران نماید. ادامه دارد

 

چندی قبل ضمن بازدید از کشور فرصت میسر شد تا در شهر باستانی هرات نیز توقفی داشته باشم و با چهره این شهر از نزدیک آشنا گردم.

شهر باستانی هرات که زمانی با خیابان های منظم ریگی، درختان کنار خیابان ها و جویبار های مملو از آب جلب توجه می کرد و آثار تاریخی و زیارتگاه ها

شبرغان در صد سال اخیر نام کتابیست که استاد محمد عمر الــیــم بیات چهرۀ شناخته شدۀ فرهنگی و اجتماعی جوزجان در سن کهولت به رشته تحریر در آورده و بـه علاقـمـندان تـقـدیم داشته است. بخش اول کتاب که شامل ۱۲۷ صفحه است، با نگاۀ مختصر به گذشتۀ تاریـخـی شبـرغـان آغاز شده، اوضاع طبیعی، وجه تسمیه و علت ایجاد شهر شبرغان را مورد بحث قرار داده است. بالا حصار و شهر کهنه، وجه تسمیه بعضی قریه ها، عمارات دولتی و عامه، پیشه های مردم، تجارت، معارف و تحصیلات عالی، السنه و ملیت هـا در شـهر شبرغان، موسسات نفت و گاز، آثار طلا تپه، وسایل اطلاعـات جـمـعـی و مـدارس دیـنـی شـهـر شـبـرغـان عـناوین جالبیست که خواننده را با این شهر عمیقاً آشنا می سازد.

در مورد وجه تسمیه شبرغان می خوانیم که قدیمیترین نام شبرغان آساپـوره گان بوده از روی این نام تصور می کنند که این شهـر مـرکـز آسـا هـا بـوده بـاشد. شبرغان و شابرقان به معنی فولاد نیز آمده است. از جریدۀ یولدوز درین کتاب نقل شده که شبرغان نام یکی از قبایل اوزبیک بوده از جمله ۹۲ قبیله ،یکی هم شبرغان می باشد.

در بخش دوم کتاب ۱۰۸ تن از فضلا، علما، نویسنده گان، شعرا و شخصیت های اجتماعی این شهر معرفی گردیده است. این بخش ۱۸۱ صفحۀ کتاب را در بر می گیرد.

کتاب (شبرغان در صد سال اخیر) مجموعاً در ۳۵۹ صفحه با دیزاین مرغوب در مطبعۀ کمپیوتری فرهاد شهر مزار شریف در سال ۱۳۸۶ به تیراژ پنجصد جلد طبع گردیده، صفحۀ اخیر کتاب با بیوگرافی مختصر و فوتوی مولف مزین گردیده است. استاد الیم بیات مختصراً چنین معرفی گردیده است:

محمد عمر الیم بیات فرزند محمد رحیم ولد عبدالرحیم در سال ۱۳۰۵ هـ.ش که مصادف به سال پلنگ تُرکی است، در قریۀ «یکه باغ» شبرغان در یک عایلۀ دهقان پا به زنده گی گذاشت. در سال ۱۳۱۴ شامل مکتب گردیده و صنف چهارم را که دورۀ نهایی مکتب بود به اتمام رسانیده سپس روانۀ دارالمعلمین کابل شده و در سال ۱۳۲۲ از آن فارغ و به وظیفۀ معلمی گمارده شد. وی بالترتیب در مکاتب خانقاه آقچه، ابن یمین شبرغانی، سلطان ابراهیم ادهم، چهار بولک، لیسۀ سلطان راضیه، مولانا جلال الدین مزارشریف، لیسۀ ابونصر فارابی دولت آباد، نو بهار بلخ و لیسۀ خدیجه جوزجانی وظیفه اجرا کرده است. ذوق و علاقۀ وی به علوم اجتماعی و ادبیات بیشتر است. از صحبت مرحوم سید صدیق خان گوهری بلخی فیض ها برده و نوشته هایش به روز نامه های بیدار، جوزجانان و یولدوز به نشر رسیده است.

نام گذاری یک تعداد زیاد مکاتب بلخ، کلمات اوزبیکی در آثار خوشحال خان، گزیدۀ دفتر خاطرات، اوزبیک لغت لری، اوزبیک مشاعره ، جمع آوری یک تعداد ضرب المثل های اوزبیکی، شبرغان در صد سال اخیر و یک تعداد مقالات را اثر چکیدۀ قلمی او می توان شمرد. وی کتابخانۀ کوچک دارد و فعلاً در حالت کهولت و پیری در کنج کتابخانۀ خود خمیده است.

من استاد محمد عمر الیم بیات را زمانیکه طفل خورد سال بودم بار اول در سال ۱۳۳۶ هـ.ش در ادارۀ مکتب ابن یمین شبرغان از نزدیک دیده بودم. بعد از مدت کوتاهی موصوف از شبرغان به مزارشریف تبدیل شد. سال های متمادی موصوف از ذهن و خاطره ام محو بود. زمانیکه جریده یولدوز در سال ۱۳۵۷ به نشرات خود آغاز کرد، در ادارۀ جریده مردی با ریش انبوه، قد بلند، چشمان نافذ و صحبت فصیح توجه ام را جلب کرد. وقتیکه از اسمش تذکر رفت دریافتم که استاد الیم بیات همان سر معلم مکتب ابن یمین شبرغان است که سه پارچه تبدیلی ام را به مکتب ابن یمین درج کتاب نموده و مرا به دست الحاج عبدالروف خان معلم سپرده بود و بعداً از ذهنم بیرون شده بود.

با هیجان خود را معرفی نمودم اما استاد آن روز را به یاد نداشت. زمانیکه پدرم را شناخت فهمید که من در سال ۱۳۳۶ بار اول او را در اداره مکتب دیده ام.

سالهای دیگری نیز سپری شد، حوادث خونین سال ۱۳۷۱هـ .ش در کابل باعث عودت من در شبرغان شد، شورای ولایتی جنبش ایجاد گردید و در بخش فرهنگی جنبش در شهر شبرغان مرحوم مولوی عبدالرشید جوهری جوزجانی و استاد الیم بیات را بعد از سالهای طولانی ملاقات نمودم و منحیث همکار با هم در امور فرهنگی مصروف بودیم.

استاد محمد عمر الیم بیات از آوان جوانی تا امروز همیشه مرد فعال و جستجو گر بوده از کتاب و قلم هیچگاهی دوری نجسته است. فعلاً که بالاتر از نود سال عمر دارد باز هم قسمت بیشتر روز را در کتابخانۀ مختصر خود سپری می کند و به مطالعه و تحقیق مصروف است.

اخیراً استاد الیم بیات را در یکی از روز های گرم سرطان سال جاری در منزلش ملاقات نمودم. استاد با وجود کهولت و قد خمیده هنوز استوار پا می گذارد و بدون کمک دیگران از جا بر می خیزد. از ضعف حافظه شکایت دارد اما در صحبت هایش هیچگونه خطایی که به ضعف حافظه دلالت کند مشاهده نمی شود. هنوز چشمای نافذش زیر ابروان پر پشت به خوبی می درخشد و دوستانش را خوب به خاطر دارد. در ملاقات بیشتر از آنکه خود صحبت نماید به صحبت دیگران گوش فرا می دهد و با سوال های دقیق می خواهد در هر مورد معلومات حاصل نماید.

استاد درین روز ها مصروف ترتیب خاطرات زنده گی خود است. امیدوارم خاطرات این کهن مرد روشنفکر نیز هر چه زودتر به زیور طبع آراسته گردد و به علاقمندان مخصوصاً به نسل جوان تقدیم شود.

برای استاد محمد عمر بیات مولف کتاب «شبرغان در صد سال اخیر» عمر طولانی، صحت کامل و دستآورد های بیشتر فرهنگی آرزومندم.

نگارنده: محمد الله وطندوست

 

تصاویری چند از استاد محمد عمر الیم بیات

اوزبیک تیلی سوزلیگی، نورالله آلتای

بنیاد اجتماعی و فرهنگی بیانی یوتوب

بنیاد بیانی در فیس بوک

استاد ملا تاج محمد سرپلی در یوتوب

استاد ملا تاج محمد سرپلی در فیس بوک

قرآن شریف، اوزبیکی ترجمه بیلن

قرآن شریف، مکمل

قرآن الکریم با ترجمه به چند زبان

اوزبیک تیلیده دینی موعظه‌لر

محبوب القلوب، تربیتی و تفریحی

تصّوف و انسان، شرعی جوزجانی

استاد قاری محمد عظیم عظیمی

انجمن فرهنگی نوایی، ناروی

لغت نامۀ بزرگ دهخدا

تیل و ادبیات، ایشانچ

اوزبیک تیلی، ذکر الله ایشانچ

کونگیل کوزگوسی، فرشته بیگم

موج نور، فرشته بیگم ضیایی

بابر ایزیدن، محمد حلیم یارقین

بابر ایزیدن، دکتور شفیقه یارقین

تورکستان اوغلان لری

اوزبیکی شعرلر، امان الله قویاش

اوزبیکچه شعرلر توپلمی

اوزبیگیم، داکتر فاریابی

یورتداش، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی

مونس، آیدین خیری

که پلک، عنایت الله فرهمند

دُر دانه لر، دکتور فیض الله ایماق

یاشلر، اجتماعی و فرهنگی

فاریاب زمین، دولتی فاریابی

توران، آلپ تیمور تورانی

اوزاق یــولــلار، ادبی و فرهنگی

افغانستان تورکلری فدراسیونی

جنوبی تورکستان، اجتماعی

اوزتورک دریچه‌سی

بابر فرهنگی و کلتوری انجمنی

آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی

حیات پنجره سیدن، فضل احمد بورگیت

آلتین کَمَلـَک، عبدالله تاشقین

کوموش، کنشکا تورکستانی

سوز، محمد عالم کوهکن

بیلگی هفته‌لیگی

سوز گلشنی، هوشنگ پیگیر

آلتین یپراقلر، محمد کاظم امینی

چیچک لر محضری، ابوالخیرخیری

آق قَیین، نور الله آلتای

ییگیت، اجتماعی و فرهنگی

ایچک اوزر کولگو، اجتماعی

تیگیرمانچی، اسد الله آسیابان

ساغینچ، عارفه امینی

اوزبیک خلق مقال لری

قویاش بیراغی، جمشید ثبات

کونگول یاره‌سی، معصومی

قیزیل قلمپیر، تنقیدی فکرلر

گونش، فرهنگی و اجتماعی

ینگی لیک لر، حفیظ الله فیاض

عـزیـز فـاریـابـلی

فرهنگ ترکمنی راسخ ، آنلاین

نیسایا، شعر و ادب فاریاب

کورش، فرهنگ و اجتماع

آنه یورتیم، فرهنگی و ادبی

شعر و ادب تورکستان

باغبوستان، افغانستان ترکمنلری

آلقیش، تورکچه ادبی و کلتوری

نور قویاش، فرهنگی و اجتماعی

باقیش، همایون خیری

اوزبیگیم، زهره کارگر

تانگ ییلی، آی نور خیری

افعانستان تورک اوقوچیلریمیز

کــــوکـــلـــــم، ثــــنــا

اجتماعی و فرهنگی، فیض الله قرداش

ارمغان، دکتور منان تاشقین

خیال کوله‌گه‌سی، عالم لبیب

داستان لر، قادر مراد

بی بی سی اوزبیکی

جیحون، افغانستان ترکمنلری

افغانستان، دکتور همت فاریابی

تی ری تی افغانستان اوزبیکی

وطنداش نشریه‌سی

ممتاز فیلسوف لر حکمت لری

ضیا ایسته‌گن قلب لر اوچون

انجمن اجتماعی علی سینا

آق گل، سحر نور

آچون، زهرا ایشانچ

صبر درختی، سیوینچ

عروض، زهره کارگر

آلاله های پر پر، داکتر تورانی

تورک اوغلی، ادبی و فرهنگی

اورته آسیا، اجتماعی و مدنی

نشرات تورکان افغانستان

 

پیوند های مهم