رحـمـتـلـی اسـتـاد غـفـار کمـال، مـوسیـقی مکتبی ده اوقیمه‌گن و موسیقی سُرلرینی استادلردن علمی طرزیده اورگه‌نیش امکانیتی گه هم ایگه بولمه‌گن. او بیرینچی دن اوزبیک کلاسیک موسیقی‌سی و مقام آهنگ‌لرینی مرحوم آته‌سی کمال خان دن اورگنگن. اوزبیکستان و تاجیکستان رادیولری هم بو یولده اونگه اساسی یاردمچی بولگن. کمال اوشبو رادیولرنی اوزلوکسیز تینگلَب، مرکزی آسیاده‌گی مقام خوان استادلردن کتّه بهره آلیب کمالگه ییتگن.

استاد کمال یوزلَب غزللرنی یاددن بیلگنی اوچون کتاب و دفترگه احتیاج تاپمه‌گن. او هر زمان اوز مُخلصلری گه دلنشین مقاملرنی اجرا ایتیشی بیلن باشقه‌لردن اجره‌لیب تورگن. بوگون غفارکمال شیدالری قاله ویرسه، افغانستان اوزبیکلری‌ اوز وقتیده مرحوم استاد نینگ مقام خوانلیک ساحه‌سیده‌گی استعدادی دن توغری فایده‌له‌نیب اونینگ بوکونگی بوش اورنینی تولدیره‌دیگن یخشی شاگردلرگه ایگه بولمه‌گنیدن افسوسله‌نیشلری طبیعی حال.

کمال، موسیقی عالمی گه یاشلیگیدن کیریب کیلگن، او حقیقتده یریم عصردن آشه‌راق هنری فعالیتی دوامیده یوزلَب قوشیقلرنی اجرا ایتیب، اوزیدن دُردانه اثرلر میراث قالدیرگن. بای هنری میراثی‌ نینگ معلوم قسمی ویدیو و اودیو ده یازیب آلینیب، بعضی بیر رادیو تلویزیون‌لر آرشیفلری اینیقسه افغانستان ملی رادیو تلویزیونی و آیینه تلویزیونی آرشیف‌لریده سقله‌نیب کیلینماقده. شونینگ دیک غفار کمال نینگ عایله اعضالری، قرینداشلری و مخلصلری هم اونینگ بی‌بها اثرلرینی اوز شخصی آرشیف‌لریده سقلًب قالگن بولیشلری ممکن. لیکن استاد تامانیدن اجرا ایتیلگن برچه قوشیقلر ایریم دلیل‌لرگه کوره، توله‌لیگیچه یازیب قالدیرمه گن. البته بو - بیزنینگ مدنی حیاتیمیزده‌گی اساسی کمچیلیکلردن بیری سنه‌له‌دی. حقیقتده دُردانه قوشیقلریمیز و فلکلور خزینه‌میزنینگ موجود بایلیکلرینی کوز قره‌چیغی‌دیک اسره‌ب قالیش اوچون مسوولیت یوزه‌سیدن خدمت قیله‌دیگن مدنی تشکیلات‌لریمیز نینگ یوق‌لیگی بو ساحده‌گی جدی کمچیلیکلردن بیری دیر.

هر حالده رحمتلی مقام خوان استادنینگ یازیب آلینگن قوشیقلرینی یخشی بیر شکل‌ده اسره‌ش، اوندن توغری فایده‌له‌نیش و کیله‌جک اولادگه ییتیشتیریش رادیو تلویزیون‌لر اداره‌لری شونینگدیک غفار کمال دوستلری و مُخلصلری نینگ وظیفه‌سی و مسوولیتی حسابلنه‌دی.

رحمتلی استاد کمال دوتار دن تشقری تنبور چلیش مهارتی گه هم ایگه بولگن. او بیر مدت آته کسبی بوت دوزلیک بیلن شغلله‌نیب حلال محنت حسابیدن روزغار تیبره‌تگن. رحمتلی غفار کمال بوتون عمرینی موسیقی اینیقسه مقام خوانلیککه بغیشله‌دی. حیات نینگ اچیق مشقت‌لری اونی اوز یولی، موسیقی عشقیدن واز کیچتیره‌آلمه‌دی.

بیر زمانلر ( طالبلر حکمرانلیگی دوریده ) استاد کمال‌نی پاکستان نینگ اَتَک (کمالپور) شهریده اوچره‌تگنیمده، او کیشی طالبلرنینگ شکنجه‌سیدن قورقیب پاکستاندن باش پنه تاپیشگه مجبور بولگنینی شوکبی بیر عمر چیرتیب یورگن دوتارینی هم شبرغانده طالبلر قورقینچیدن اوتگه یاندیرگنینی کویینیب ایتگن ایدی. حیاتده اونی کویینتیرگن باشقه علت‌لر هم بولگن. استاد کمال تیریکلیگیده هنر و فرهنگ قدریگه ییتمه‌گن انسانلر اینیقسه اوزبیکلرنینگ ملی مدنیتی رواجیگه ایریم یوللر آرقه‌لی حصه قوشیش امکانی گه ایگه بولگن، بیراق هنر و فرهنگ اهلی گه بها بیرمه‌گن وطنداشلریدن کایینیب:

«هندو مرو دین کیلسم ایردیم تاپردیم اعتبار

شول ایرور عیبیم مقیمی مردم‌ فرغانه من»

دیب زمزمه ایتیب یورردی. او حیاتی و فعالیتی دوامیده نه‌فقط اوزینی مقام خوانلیک نینگ کیره‌کلی مقاملرینی ایگللشگه، بلکه استعداد ایگه‌سی بولگن شاگردلریگه هم دوتار چلیش، مقام اصوللری و اجرا طرزینی اورگه‌تیش گه اینتیلگن. استاد غفار کمال، بی وقت عالمدن اوتگن رحمتلی سید جعفر قویاش گه استاد بولگنینی هردایم ایتیب کیلَردی. کلاسیک موسیقی اجراچی‌لریدن استا مله، عبدالرشید غیرت استاد کمال گه ایرگه‌شیب، اوندن کتّه بهره آلگنلر. شونینگ دیک استاد غفار کمال یگانه اوغلی سیدکبیر خان قولیگه کیچیک‌لیگیدن دوتار توتکیزیب، آته‌سی نینگ بی‌بها میراثی گه حقیقی معناده ایگه بولیشینی چین دلدن آرزو قیلگن. بی‌وقت عالمدن اوتگن غفار کمال یاشلریمیزگه موسیقی سِرلرینی پخته اورگه‌تیب، یاش کماللرنی ییتیشتیریش قابلیتیگه هم ایگه بولگن.

افسوس که کمال بیز بیلن ابدی وداعلشدی و اوزی نینگ بار نایاب کمالینی اوزی بیلن آلیب کیتدی. ایندی اونینگ اوزاق ییللر چیرتگن دوتار نوالری و تورلی مقاملرده اجرا ایتگن عجایب آهنگلری قولاقلرده همان ینگره‌ب توره‌دی. لیکن او باشقه قه‌یتمه‌یدی و کلاسیک موسیقی شیدالری دوره‌لریده اونینگ اورنی هر دایم بوش بولیب قاله‌دی.

روحلری شاد و جایلری جنت بولسین!