با به سلطنت رسيدن امان الله خان و حصول استقلال سياسی از دولت استعماری انگليس، شاه مذكور با انديشه های نوگرايانه و ترقی خواهانه‌اش اقدامات گسترده‌يی را در زمينه عصری سازی گستره‌های مختلف زنده‌گی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه افغانستان روی دست گرفت.

يكی از موارد مربوط به گستره اقتصاد و تجارت، چاپ و پخش بانكنوت ها و گسترش چلند و استعمال آن در سراسر كشور از سوی دولت و مردم بود. در زمان شاه امان الله واحد پول كشور ما «روپيه» بوده است. بعداً اين واحد را به «افغانی» بدل ساختند. ولی امروز تا جايی كه ديده ميشود، عموم مردم (اعم از عوام و خواص) هنوز هم در هنگام داد و ستد در بازارها و مكالمات خود همان واحد پول اوليه «روپيه» را به كار ميبرند.

به هر صورت، در زمان شاه امان الله خان بانكنوت هايی به ارزش (1) روپيه، (5) روپيه، (50) روپيه و (100) روپيه چاپ و در معرض استفاده قرار داده شده بود. ارزش اين پول ها در اوايل تنها به زبان دری نوشته بوده است. بعداً ارزش آنها به سه زبان دری، پشتو و فرانسوی نشانه داده شده است. با گذشت زمان، در بانكنوت های چاپ شده بعدی ارزش برخی از آنها به زبان های توركی (اوزبيكی) و اردو نيز نشان داده شده است. در جمع بانكنوت های آن زمان به استثنای بانكنوت یک روپیه‌گی‌، در ديگر بانكنوت ها ارزش آنها به توركی نيز نشان داده شده است. (لطفاً به تصاوير مربوط ببينيد)

نوشته شدن ارزش پول به زبان توركی (اوزبيكی) در بانكنوت ها نشان دهنده آن است كه زبان اوزبيكی (توركی) از زمان شاه امان الله و حتی پيش از آن مورد توجه دولت بوده و اين زبان دوشادوش زبان های رسمی دولتی پشتو و دری مورد استفاده و كاربرد قرار داشته است. گفتنی است، اين زبان نه تنها در دايره های رسمی مانند بانكنوت ها، دانش نظامی و درجات و اصطلاحات نظامی مورد استفاده بوده، بل در گستره معارف هم به عنوان يك مضمون درسی تدريس و آموخته ميشده است. اينك همراه با اين نوشته مختصر، تصوير بانكنوت (5) روپيه، پنجاه (50) روپیه و صد روپیۀ زمان شاه امان الله خان را، غرض آگاهی و استفاده خواننده‌گان و علاقه‌مندان گرامی به نشر می رسانيم.

نویسنده: محمد حلیم یارقین