افـغـانستانده تورک- اوزبیک خلقی نهایت ده ستم کـورگـن ایـل- اولــوس. بــو ایــل- اولـــوس قـنـچـه هـم اوزاق تــاریـــخــــی اوتـمـیـشـگه ایگـه بـولـیـب بابا- اجدادلری کتـتـه خـان و خاقانـلیـکـلر قـوریب، دواریـغ ســـوریـب کـیـــلـگـن بــولـسهلـــر هـــم، قـالــهویـرسـه اولـر سونگـی بـیـر- ایکـّـی عصـر مـابـیـنـیـده اوشـبـو چـیـگـرهلـــــرده قـیـینـاق و قیـیـنـچـیـلیـکـلر آستیده حیات کیچیریب، شو بــاعـث مـدنـی- تـاریـخی، تیل و ادبیاتلری ایـزیلیب- یینچیلیب کیلگن خـلـق. اوشـبـو خـلــق نـیـنـگ محکـومیت تاریخی هنوزگچه هم سونگی ایکّی عصر آرهسـیـده کـورگـن نـقـصـانـلـرنـی بـرطرف قیلیشگه امکانیت تاپهآلمهگن... ا
نـویـسـنـده گــان، شــاعـران و هنرمنـدان منـسـوب بـه مـلـیـت هـائـیـکـــه در وطـن عـــزیــز مــا زنــدهگـی دارنـــد، بـخـصـوص مـلـیت اوزبـیـک قـرن های متمادی بخاطر غــــنــــامـــنـــدی فـرهــنگ مـــان آثــــــار زیــادی ایــجـاد کــرده انــــــد و از آنـــهــــا بــه مـیـراث رسیده، نـسـل به نسل مورد اسـتـفــاده قـرار گرفته است. ایـن واضــح اسـت آنـهـا بــخـاطــر رشـــد و انـکـشـاف هـنــر ســهـــم خــــود را ادا کــــرده انــد. امـروز بـسیـاری از هـنـرمــــنــــدان مـــا را مـی شنـاسـنـد، امــا دربـــاره زنـدهگـی و فـعـالیت هـای آنهـا مـعـلــومــات نــدارنـد. شـفـیـع عـظـیـمـی یـکـی ازیــن چــهـــره های شناخته شده است... ا
فرهنگ و معارف بشری را که آیینـۀ تـمـام نـمـای هـســتی اجـتـمـاعـی گـفـتـه اند، مـحـصــول فـعـالـیـت هـای مادّی و معنوی انسان از بدو پیدایش تـا کـنـون می باشد. رشـد و رونـق آن نـه تنها بـاعث تـغـیـیــر و تکامل جوامــع بـشــری بـوده، بلکه صیقل گـر روح و روان افـراد جامعه نیز می باشد. هنــر مـوسیـقی کـه جُــزئــی از فـرهـنـگ بـشری مـی بـاشـد، هـمــواره بـــــا روح و عواطــف انـسـانی سـر و کـار داشـتـه، در نــوازش آن نـقـش بـس مـهـم دارد، هـنــر موسیقی یکی از مُبرم تریـن نـیـازمـنـدی هــای انـسـانــی بـوده و بــا سـرشـــت و ســرنـوشـت انـسـان پـیـونـد ناگسستنی دارد... ا
رحـمـتـلـی استـاد غـفار کمال، موسیقی مـکـتـبـی ده اوقـیـمـهگـن و مــوســیـقـی سُرلرینی استادلردن علمی طرزیده اورگه نیش امـکـانـیـتـی گه هم ایگه بولمه گن. او بـیـریـنـچـــی دن اوزبـیــک کــلاســیــک مــوسـیــقـیســی و مــقام آهنگ لرینی مـرحـوم آتـه سی کمال خان دن اورگنگن. اوزبـیـکـسـتان و تاجیکستان رادیولری هم بــو یـولـده اونــگــه اســاســی یـاردمچی بــولـگــن. کـــمـــال اوشــبــو رادیـــولرنی اوزلـوکـسـیز تینگلب، مرکزی آسیا ده گی مــقــام خــوان اســتــاد لـــردن کـتّـه بهره آلـیـب کـمالـگـه ییتگن استاد کمال یوزلـب غـزل لــرنی یاد دن بیلگنی اوچون کتاب و دفـتـرگـه احـتـیـاج تـاپمـه گـن... ا
نواختن دوتار از زمان قدیم بدینسو در بـیـن مـردم تـُـرکـمـن مـروج است. الـبـتـه این آلۀ موسیقی جایگاه خـاص را در بـیـن مردم کسب نموده است. از این سبب دوتارنوازان بزرگ و معروف در قسمت استفاده و نـوازنـدهگی افـتـخـار بـزرگ را برای مردم بخشیده است. دوتار یک آلۀ موسیقی کلاسیک و قدیمی بوده و در بـیـن مـردم تـُـرکـمـن مـروج اسـت کـه تـوسـط انگشتان نوازندهگان بزرگ و معروف نواخته میشود. نـوازنـدهگـانـی کـه بـه رمـز هـای هـنـری آن بلدیت کامل دارند، در محافل بزرگ با کمپوز های خوب دوتار مینـوازنـد و مـردم بـا آواز آن خـوب گـوش فـرا مـیـدهـنـد و تـماشاچیان خود را خوش و مسرور احساس میکـنـنـد. ایـن آلـۀ مـوسـیـقـی را بـرعلاوۀ مردم تُرکمن و اوزبیک دیگر خلق ها هم با شوق و علاقۀ زیاد مینوازند. دوتـار در وطـن عزیز ما در مناطق تُرکمن و اوزبیک نشین در بین مردم توسط دوتارنوازان نامدار نـواخـتـه شده که با جذبۀ خاص و کمپوز های خوب خود، در قلب های مردم جا گرفته و تماشاچیان خود را خوش میسازند. علاقمندان خاص دوتار از شروع تا ختم محفل با علاقمندی فراوان گوش فرا میدهند و در ختم مـحـفـل از دوتـارنـوازان تشکری و سپاسگزاری مینمایند. در اینجا خواستیم سخنی چند در مورد استـاد مـرحـوم مـحـمـد سـرور بـخـشی اندخویی نوازنده و خوانندۀ نامدار کشور آورده و او را به معرفی بگیریم:
یورهک بیر گل بـولسه بـِرسـم اِلینه
قـربـان بـولسَم لـبندا کـی خـالــینه
بلی این صدای محمد سرور بخشی است که از طریق رادیو تلویزیون ملی افغانستان شاید وطنداران عزیز ما شنیده باشند، امروز دوتارنواز و آوازخوان حنجره طلایی تُرکمن مرحوم محمد سرور بخشی در بین مردم نیست، ولی صدای او حالا نیز گوش های ما را نوازش مینماید. آواز دلنشین شادروان سرور بخشی در قلب مردم جا گرفته و همیشه در قلب مردم خواهد بود. آواز و صدای دلنواز مرحوم بخشی سزاوار توصیف است. برعلاوۀ مردم تُرکمن، دیگر ساکنین وطن عزیز ما نیز با علاقمندی خاص به آهنگهای او گوش فرا میدهند. سرور بخشی آوازخوان نامدار تُرکمن در بین دیگر آوازخوانان بخش کلاسیک از شهرت خاص برخوردار است. آوازی که از حنجرۀ مرحومی بر میآمد، سبب خوشی مردم است. هر کسیکه یکبار به آواز مرحومی گوش فرا دهد، مشتاق همیشگی آن میشود. محمد سرور بخشی در سال 1321 هجری شمسی در قریۀ آلتی بولک ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب دیده به جهان گشود، نام پدرش حاجی خداینظر میباشد. دوره ابتداییه را در قریه آباییاش خواند و بعد ها تعلیمات را طور خصوصی پیش بُرده است. محمد سرور بخشی چهارده ساله بود که پدرش دنیای فانی را وداع گفت. نبود پدرش باعث شد تا از درس و تعلیم محروم بماند. برای ادامۀ حیات و گذراندن روزگار به پیشۀ کشاورزی رو آورد. محمد سرور بخشی بیست و دو ساله بود که به خدمت مقدس عسکری رفت و این دَین وطنی خود را آبرومندانه سپری نمود. محمد سرور بخشی در خدمت عسکری نیز از آهنگ و موسیقی بدور نمانده و همیش دوتارش را با خود داشت. او با علاقۀ بسیار به سرودن آهنگ و نواختن دوتار میپردخت. جالب این است که محمد سرور بخشی را هیچ کسی رهنمایی ننموده است. اولین آهنگ و کمپوز سرور بخشی شعری بود از شاعر معاصر کشور «دولت گیلدی فدایی» و آن اینست:
علم گیرک یخشی یمانی بیلمانه
که در سال 1350 در برنامۀ پانزده دقیقهیی رادیوی ملی افغانستان به نشر میرسید. سرور بخشی آهنگ هایش را در رادیو و تلویزیون ملی ثبت نمود و از این طریق تا سال 1357 هجری شمسی در بین مردم به شهرت خاص رسید. آهنگ های او بعد ها در ولایات مختلف کشور به نشر رسید. شعر بیشتر آهنگ هایش را خودش میسرود و در ساختن آهنگ هایش از اشعار شاعران بزرگی چون حضرت مخدومقلی فراغی، سید نظر سیدی، قربان توردی ذلیلی، ملا نفس، کیمنه، بابا رحیم مشرب، رحیم قل چولاق و عبدالرحیم غریبیار را استفاده مینمود. محمد سرور بخشی در فن آوازخوانی و نوازندهگی شاگردان زیادی داشت که از آن جمله میتوان پسر ارشدش عبدالوهاب سروری را نامبرد. دریغا که او در روز چهارشنبه، اول عقرب سال 1370 به نسبت مریضی (فشار خون) دنیای فانی را وداع گفت. انا لله انا الیه راجعون.
روحش شاد و مکانش جنت فردوس برین باد
برگرفته شده از وبلاگ نور قویاش
وقـتـی بـا خـیـر مـحـمد چــاووش ملاقـات میـکـنـیـد، انسانی حلیم و مـتـواضـع و در عین زمان بـا مـنـاعت و سربلند را در برابر خـود مـیبـیـنـیـد. مـنـاعـت نـفـس و غرور مشـروع انـسـانی او در عین فـروتـنـی، از اعـتـمـاد بـه نـفـس و روحـیـۀ بـلند اتکا به خــود و بــاور هــای مـلـی او سر چشمـه میگـیـرد. یکجا با این روحیه، پـیـگیری در کـار، عـشـق و عــلاقۀ پــایــان نـاپـذیـر به مـوسیـقـی مـلـی و باور به موفقیت درین ساحه او را از دیـگـران مـتـمـایز میسازد. آهـستـه و شمــرده حــرف مــیــزنــد، بــا قـاطـعـیت از فکر و نظر خود دفاع میکند، شـوخ طـبـع و بـذلـهگــو است، با تبسم و صمیمیت شما را استقبال میکند... ا
هـنـر هـمـانـند شعر و ادبیات تراویدۀ ذوق و استعداد زیبایی شناختی انسان و نماد احساس و انـدیشـه های ظریف و تلطیف شدۀ اوست. انـسان نـه تنـهـا بـا ایـجاد و ابـداع پـدیـده هـای هـنـری ذوق و سلیقۀ زیبایی شـنـاخـتـی خـود را اقـنــاع و رشد مـیـدهـد، بـلـكـه درد ها و نیاز های روانی و حسّی خـود را نیز از راه شنیدن یا دیدن آن تسكین می دهد و بر طرف مـیـكـند. از هـمـیـن رو، تـا انسان بوده و هست، هنر با او هـمـراه است و مانند همه نماد های گونه گون فرهنگ بشری یكجا با نسلهای آدمــی پـویـه تـاریـخ را در نـور دیــده، فـراز و فرود هـای تـحــول و دگـرگـونـــی هــا را پذیرا شده است. ا
حـاجـی عبـدالـرحیـم اوغـلـی صــدرالـدین «انتظار»، ۱۳۲۲ نـچــی هـجـری قـویــاش یــیــلــیــنـدا، سرپل کئنتی نینگ عربخانه گذرینده بـول آجـونـغـا کـوز آچمـیشتیر. او، اوزونــونـگ یاراتتیغی پیشیغ و یـوکـسئـک آنـغـلاملی قــوشــوغــــلاری یــانــیـــنــدا، آوغانـیـسـتان رادیو و تـلـویـزیـونـی آرقالی تارقاتتیغی تــاتیغ سئسی بیرله اوقودوغو کـویـلـری بـیـرلـه ده، یـیـلــلاردان بــــئـری آوغـانـیـسـتـانـلی تورکلر آراسـیـنـــدا بـیـر سـابـلــیــغ شـاعــــر و تـاتـــیـغ سئسلی یــیــراغو (قـوشـوغـچـو، مـوسـیـقـیـچـی) تـانـیـلـیـب، سئــودئــکـلــریـنــیــــنــــــــگ کــونــگــلـــونـــده شــیــن (تـخـت) قوروب کئلمئکته دیر... ا
سـیـد کـبـیـر کمـال رحـمـتلی استاد غفار کـمـال نـیـنگ اوغلی دیر. سید کبیر نینگ قـولاغــی بـالــهلـیـگـیـدن دوتـار نــوالری و کلاسـیـک آهـنـگلـر بیلن تانیش. آتهسی رحـمـتـلـی اسـتـاد غـفار کمال افغانستان نـیـنـگ مـشـهـور کـلاسیـک خوانندهلریدن بیری بـولـگن. سـیـد کـبیر ایندی رحمتلی آتـهسی نیـنگ ایزینی ایزلب بارماقده دیر. اوزیـنـی ایتـیشیچه: «اوزبیک خلقی نینگ اصل مـوسیقیسی دوتار دیر و مین دوتار بـیـلـن ذوقـلـنـهمـن. کـلاسـیک موزیکلر و فـلـکـلـوریـک قـوشـیقلرنی هم اوقویهمن. الـبـتـه بـرچـهسـیـنـی اوز رحـمـتلی آتهم، استاد غفار کمال دن اورگهنگنمن». سـید کبیر اوزبیکستانلیک... ا