گرامیداشت از هفتادمین سالگرد وفات خلیفه عبدالمجید در سرپل
در بارۀ ما
website counter
تصاویر پانزدهمین سالروز وفات شادروان بیانی
رمضان مبارک
صفحۀ یوتوب ما
صفحۀ فیس بوک ما

مـیـدانیـم کـه رشـد اجـتـمـاعـی هر جامعه متناسب است با رشد فرهنگی هر جامعه و متناسب است با رشد مـعـارف یا آموزش و پرورش آن جامعه. بنابرین در هر محیطی که سطح آموزش و سواد بالاتر بوده، شمار افراد با سواد وتحصیلکردۀ آن بیشتر باشد، بـه هـمـان انـدازه محیط اجتماعی آن تغییر پـذیـرفـتـه، آن جـامـعه مدنی تر و آن محیط روشنفکـرانـه تـر مـیـگـردد. اگـر ما به دیروز نزدیک سرپل یعنی از 1300 هـ.ش بدینسو نظـر بـیـنـدازیـم، مـی بـینــیـم کـه سرپل با وجـود دُور بـودن از مـرکـز کشـور، نـداشـتن راههای مواصلاتی، نبود وسایل سمعی و بـصـری، نـبود مکاتب عصری و آموزش های نـویـن، بــاز هـم شهـری فـرهـنگی و کانون معرفت در میان شهر ها و ولایــات شـمــال افـغـانـسـتـان بـوده است. درین شهر وجود مدارس دینی، دارالعـلـومـهـا و مـکـاتـب یــا آـوزشگاه های عنعنوی و خانگی هم برای پسران و هم برای دختران آن زمینۀ آموزش سـواد و کـسب دانـش و معلومات را فراهم گـردانـیــده بود. دریــن آمـوزشگاهـهـا قـرآن کـریـم و عـلوم دینی، دواوین شعرایی چون خواجه حـافـظ، شیخ سعدی، امیر علیشیر نــــوایــــی و بـابـا رحـیـم مشـرب تـدریــس می گردید.

در دامـنـۀ تـپـه هـای شرقـی شهر سرپل مـزاری هـست که از سالیان قدیم معروف بوده، مردم از ناحیتهای دور و نزدیک، برای زیـارت و اتـحـاف دعــا در آنـجـا می آیند. تا سال 1327 شـمـسی، صـاحـب این تربت درسـت روشـن نـبـود و بنام امام خورد یاد مـیـشد. ولـی کتـیـبۀ دور گنبد آن که بخط کـوفـی اسـت در آن سـال تـوسط یکـی از فاضلان معاصر سرپل- مرحوم قاری محمد عظیم عظیمی خوانده شد و معلوم گردید که این تربت از حـضـرت یـحـیی بن زید بن علی بن حسین بـن عـلـی کرم الله وجهه اسـت. قـبـل از آنـکه کتیبۀ این مزار را قید کنیم، لازم بنظر میرسد که بصورت مختصر در بارۀ زندگی جد و پـدر حـضـرت یحـیی و نیز بطور مفـصـل تاریخ زندگانی خود وی با اسـتـنـاد کـتـابـهـای تــاریـخ نـگـاشـته آید.

در نتـیـجـۀ حـادثـۀ جـانکاه کربلا (سال 61 هـجـری) از فـرزنــدان بـنـی هـاشـم تـنـها جـوانــی علـیـل کـه عبارت از رین العابدین علی(رض) بود با چند کودک بــاقـی مـاند. زیـن العابدین علی بن حسین(رض) عراق را تـرک گـفـتـه بـه مـدینه مراجعت کرد. در زهـد و معرفت مشهور بود. در محرم سال 94 یا 95 هجری در گـذشت و در قبرستان کنار مدینه مدفون گردید.

هـدف از ایـن نـوشـتـه بررسی کوتاهی از پـیـشـیـنـه سینما، تیاتر، داربازی، نقاشی و غیره در ولایت سرپل است.

سـیـنـما: تاریخ نخستین آغاز نمایشهای سینمایی با تأسیس نمـایـنـدگـی تـفحص نفت و گاز در شهر سرپل ارتباط می گیرد. چـنـانـکـه مـعلوم است این ریاست در برج سـنـبـلـه ســال 1334 ایجاد گردید و دیری نـگـذشـت در بندر شبرغان در کرانه دریای سرپل دو ساختمان دو حلقه ساخته شد. در یکی از این ساختمان ها شعبات اداری و مـکـتـب تـربـیـه بـرمـه کـاری و در دومی مـتـخـصـصان اتحاد شوروی سابق و قت با خــانـــواده هــای شــــان اقـامت داشتند. برای سرگرمی این متحصصین و کارمندان داخــلـی از طـرف شــب فلمهایی نمایش داده مــی شد. در اوایل فلم ها در یکی از اتاق های بزرگتر نمایش داده می شد و بعداً، بویژه

ولایـت سـرپـل کـه در دامنۀ شمالی تیربند تُرکستـان مـوقـعـیـت دارد، بـین 35 درجه و سی دقیقۀ شرقی تا 36 درجه و 13 دقیقۀ شمالی و 66 درجه و 30 دقـیـقـۀ جنوبی و 65 درجـه و دو دقـیـقـۀ شـرقی واقع است.

ارتفاع ولایـت سـرپـل از سـطـح بحر از 640 مـتـر در مــنـاطــق هـمــوار تـا 1750 متر در مـنـاطـق کـوهـی میباشد. در ولایت سرپل رودی که اصلاً از کوهستان جنوبی و جنوب غربی سرچشمه گرفته که بنام آق دریا یاد میگردد، دره هــای ســرسبــز مـنــاطـــــق کـوهستانی را آبیاری نموده و با رود دیگری کـه از کـوهـسـتـان ســانـچارک سرچشمه مـیـگـیـرد ... ا

ولایــت سـرپــل از جـمـلۀ ولایات باستانی کــشــور بـوده، هــوای زمـستان آن سرد، تــابــستـان آن گـــرم و آب و هوای مناطق کــوهــستـانــی آن گوارا است. این ولایت دارای چــراگـاه های سرسبز وسیع است که برای تربیه و نگهداشت حیوانات خیلی مساعد است. تقریباً 80 فـیــصــد مــــردم دهــات مصــروف زراعــت و تـربیۀ مواشی بـوده، از طـریـق مصرف محصولات حیوانی امرار حیات و معیشت می نمایند.

پـیـشــۀ مـالـداری در ولایــت سرپل نقش عمده در تقویۀ بنیۀ اقتصاد جامعه داشته، ستون فقرات اقتصاد مملکت را تـشـکـیــل مـیـدهـد. مردم زحمتکش ما از زمانه های قدیم به ایـنـسو تـربـیـۀ حیـوانـات را پیشۀ عنـعـنـوی خـود دانسته، در رشد و ارتقای سطح تولـیـدات حـیوانی علاقه مندی زیاد دارند. انواع و اقسام مختلف حیوانات مانند گاو هـای شـیـری از نسل گاو های وطنی سیستانی، کنـری و نسل های مختلف بُز و گوسفند مانند گوسفند قـره قُل، عربی، قـنـدهـاری، قـتـه غـنــی، غلجایی و انواع اسپ ها از نسل های مختلف مانند اسپ سمن، سُـرخــون، اسپ توروق، مُشکی، اسپ جیـرن و بـه هـمـیـن قـسم اُشـتـر و مرکب، و انـواع مـخـتـلـف... ا

احتفالی به یادبود و گرامیداشت از هفتادمین سالگرد درگذشت خلیفه عبدالمجید یکی از استادان خانقاه قدیم سرپل و روحانی بزرگوار و از مرشدان طریقۀ نقشبندیه در سرپل باستان برگزار گردید. محفل به ابتکار محترم کاندید اکادمیسین دکتور محمد یعقوب واحدی و با میزبانی داکتر عبدالقدیر «مجید» نوادۀ خلیفه روحانی عبدالمجید با اشتراک دکتور واحدی، استاد عبدالغفور دستیار، مخدوم محمد صادق مُفتی‌زاده، استاد احمد نور خدیم‌زاده، استاد عبدالحی علمی، استاد محسن خان، داملا عبدالرحیم، استاد سید احمد حیدری، استاد عبدالقهار خان، دیپلوم انجنیر احمد جاوید انتظار، عزیزخان، عبدالسمیع حمیدی، عبدالبشیر حقجو، سید نصیر احمد، ایرکین یادگاری، امین الله خطیب‌زاده و تعدادی دیگری از علاقمندان، به تاریخ ۱۰ حوت ۱۳۹۳ هجری خورشیدی در شهر سرپل برگزار گردید.

خلیفه عبدالمجید ابن داملا عبدالحمید در سال ۱۲۵۴ شمسی تولد یافته و یکی از مرشدان طریقۀ نقشبندیه بودند که به عمر ۶۹ سالگی در سال ۱۳۲۳ هجری خورشیدی در شهر سرپل چشم از جهان پوشیدند.

در اینجا مرثیه و قصیده‌یی از استاد قاری محمد عظیم عظیمی که برای استاد شان سروده اند و در آن ذکر تاریخ وفات حضرت و مولائی جناب خلیفه عبدالمجید مرحوم بن داملا عبدالحمیدخان مرحوم غفرالله لهما، آمین. و هو هذا :

آه از جَـــــــــور دَور گــــــــــــردون آه

کـــه ز جـــورش کـسی نیافت امان

ایـن چـه داغ اسـت چـرخ کـجـرفتار؟

مــانــد انــدر دل مُســلــمــــانــــــان

چـه قیامـت چـه محـشریست بـپـا؟

زار نــــالـــد ز دَرد پــیـــر و جـــــــوان

چـــه مُصـیـبـت نمـود روی؟ که شد

پُر ز شـور و فــغـان زمـیـن و زمــــان

یــعـنـی آن مُــرشـــدِ طــریــق هُـدا

کـــرد رحـلــت ازیــن خـرابــه مـکـان

شـــده عـبـدالـمـجـید اسـم شـریف

بــه مُسَـــمّــــا یـــگـــــــانـــۀ دوران

در طـــریــقــت مُـجَــدّدی مَـشــــرب

در فــضــیــلـــت ســـرآمــد اقــــــران

هــادیء راهِ ســـالـــکـــانِ طـــریــق

ســـالـــکِ راهِ تَـــقـــــوِی و عـرفــان

ای بســــا طـــالـــبـان عـلـم یـقـیـن

کــه ز فـیـضـش شـدنـد شـــاد روان

هـســت بـیـرون ز حـد فــضــایــل او

نــتــوانــم کــــه آورم بــــه بــــیــــان

دیــد چـون نـیـسـت جای اَمن و قرار

ایــن ســـرای فـــنـا پــذیــر جــهــان

کـــرد ســــامـــانِ راهِ مُــلــکِ بـــقـا

ســوی دارالــقـــرار گــــشـــت روان

رحــمــت حــق بـجــان پـاکــش بـاد

مـنــزلــش در بـهــشـتِ جــاویـــدان

ســـال فــوتـش عظـیمـیء مَـحـزون

جُســتــجــو مـیـنـمــود نــاگــاهـــان

هــاتــفــی گـفـت ســال رحـلـتِ او

دهــم حـــوت رفـت ســوی جــنــان

هـــم بـــروض نــعــیم مســکـن وی

قـــمـــری ســـال رحـلـتـش مـیـدان

(۱۳۲۳ ش.، ۱۳۶۳ ق.)

قصیده در اعتذار به خدمت استادی خلیفه عبدالمجید مخدوم مرحوم غفرله:

ایــا ســپــهــر جــنــابــی کــــه ایــزد مــتــعـال

تـــرا گــزیــده بـه فــضـل و کمال و جاه و جـلال

فــروخــت کــوکــب قّــدرت بـه مـطلع خورشید

فــراخــت مـاهــچـۀ رتـبــه ات بــر اوج هـــــلال

شــرف مـلازم شـخـصـت چـو رنـگ لالـه مـدام

کـرم مـنـاسـب طـبـعـت چو بوی گل همه حال

فـریـد عـصـر خـــودی در مــکــــارم اخـــــــــلاق

وحــیــد دّور خـــودی در مـــحـــاســـن افـعـــال

یــگــانــه گــوهـــر دُرج اصـــالـــت و مــجــــدی

کــه بــا جـــلال و جمالت به دهـر نیست مثال

خــلاف نـیـسـت کـه مـخـدوم طـیـبان هستی

کـسـی نـیـافـت بـه انـکـار خـدمـت تــو مــجـال

بـه خـلـق طّیب و طبع خوش و به مشرب صاف

نــدیــده جُـــز نـگــهِ اَحــوّلــت قــریــن هــمـــال

تــویــی مُـفــیــض زمــانــه دل تــو مـنـبع فیـض

خــود آشــکــار بُــود ایــن چـو مِـهـر حــیـن زوال

هــمــای هــمّــت تــو بـس بـلـنـد پـرواز اســت

ز مــرغ و هـم بــریــزد بــه سـیــر او پّـر و بــــال

خـصــایـص تــو بُــود بـیـعــدد بــه مــرتـبــه یـی

کــه عــاجــز اسـت ز احـصـای او قـیـاس خـیـال

چـگـونـه وصــف تــو گـنــجـد بــه حّــیّــز تـحـریـر

کــادای اوسـت کـمـایـنـبـغـی ز خـامـه مــحــال

مــرا چــه حــد کـه زنـم دّم ز مـدح و توصیـفت؟

بـه جُــز دُعـا چـه کـنـم هـرزه هـرزه قال مقـال؟

کــمــال فــضــل تــو هــر روز در تـضـاعّــف بـــاد

دهــــاد عُـمـــر طــبـیعــیّـت ایـــزد مـــتــعـــــــال

فُـــرحَ مـجــالـــسِ تـــو بِــالـعَــشــیّ والابــکـــار

طـــرب مُــصــاحِــب تــو فِــی الغُـدُوّ و الاصـــــال

ز حـــادثــاتِ زمـــــــــــــــان و نـــوایــــــبِ دوران

هــمــیــشه بــاد نـگـهـبـان تــو خــدای تــعــــال

پــس از دُعـــا و ثـنـا در حـضـور فـیـــض ظــهــور

یـکــی عــریـضــۀ اخــلاص مــی کــنــم ایـصـال

شــنــیــدم آیــنـــۀ خــاطــــر شـــریــــفِ تــــــرا

ز رهـــگــــذار کـمـیـنـه نـشـسـتـه گــردِ مـــلال

بـه حـضـرت تـــو نــیــازانـــه عـــذر مـیـگــویــــم

اگــر چــه هــســت ز شــرمـنـدگـی زبـانـم لال

مـنــم کــمـــیـنـه هـوا خـــواهِ تـو صـباح و مَسا

مـنــم کـمـیـنـه ثــنــا خـــوان تــو نـهــار و لـیـال

بــه ذمــۀ مــن از اُسـتـادیـت چنان حقی است

کـــادای او بُــودم جُــز بـه بـخـشـش تــو مـحال

بــه یُـمــن سـعــی پسـنــدیــده ات بـحـمد الله

نــوالــه یــی بــربُــودم ز خـوان فـضـل و کــمـال

چــو هـست نـسـبـت شـاگردِیَم بـه حضرت تـو

هـمـیـن بـس اســت مـرا فـخــر فـضـل بر امثال

بـه دیــده خــاک کــف پـای تـو چو سُرمۀ کشم

کــه بــر ســر اســت مـــرا نـعـلـت افـسر اقبال

رضـــای خـــاطـــر تــو مُــوجـــب سـعــادتِ مـن

مـــلال طــبــع تـــوام بــاعــث و بــال و نـــکـــال

مـــرا چـــه رتــبـــه کــه از مـــن ملالتت برسد؟

تــو مِــهــر در شَـــرفَــــی مـن حـقـیر ذرّه مثـال

تـــو خــواجــۀ مــن و مــن بــنـــدۀ تـو مـیباشم

چــه حّــدّ بـنـده کـه سـازد خـلافِ خواجـه خیال

ازیــن شـکـستـه، خـطـایی رسیده گر به ظُهور

نـمــوده در گِــل نـادانــیـــم قــــضــــــــــــا اِزلال

خــطــاســت لازم خـــوردی و از بــزرگـی عـفـو

کــه امـتـیــاز هـمـیــن اسـت بـیـن ایـن دُو حال

به خورد خوردی خود من چـه لغزشی خـوردم؟

تــو هــم نـمــای بــزرگــانــه عـــفــو اسـتـعمال

هـمـیــن خـجــالـــتِ مـن بـس دگـــر مـــدار روا

کــه از مــــلالِ تــو بــاشــم ز غـصــه مــالامــال

بــه حــق ایــــــزد داور کــــــه ذات اقــــــدس او

مُـنـــزّه اســت ز تـغـیـیـر و افـــــتـقــــــار و زوال

بــه جــاه احـمـــد مُـرســـل کــه زد شـب اسرا

بــه عــالــم فَــتَــدلّــــی ســرادقــــاتِ جــــــلال

بــه حـــق جــمــلـــۀ پـیـغــمـبــــران والا جـــــاه

بــه اولـیـــای خـــداونـــد و صــاحــبـــان کــمــال

کــه عــفـــو ســاز گــنـــاهِ مـــن از مـراحـم خود

مــگــیــر بــر مـــن شــرمــنـــدۀ تــبــاه فــعــــال

چــنـــان مــکـــن کــه شـوم ز آستان تـو محروم

کـــه مَـــر مـــراست حــضــور تــو کـعـبـۀ اقـبـال

رضــــا و رنــجـــش طـبــع شــریــف و والایــــــت

بُــــود مـــرا ســبــب خــوبـــی و بــــدی مـــــآل

اگــر چـــه روســیــهـــم مُــخـلــص تـو میباشم

هـمـیـشـه مــرغ نَـفَـس تـا کـه مـیـزند پر و بـال

نــیــاز نـــامـــۀ خـــود کــرد چـون عـظـیـمـی ادا

بـه بُــوی عــز قـبــول تــو ســاخــت خـتـم مَقال

 

برگرفته شده از صفحۀ فیس بوک محترم دیپلوم انجنیر احمد جاوید انتظار

فرهنگ و معارف بشری را کـه آیـیـنـۀ تـمـام نـمـای هستی اجتماعی گفته اند، محصول فعالیت های مادّی و معنوی انســان از بــدو پـیـدایـش تـا کـنـون می باشد. رشد و رونق آن نه تنها بـاعث تـغـیـیــر و تـکـامـل جـوامـع بشری بوده، بلکه صیقل گر روح و روان افراد جامعه نیز می باشد.

هنر موسیقی که جُزئی از فـرهـنـگ بشری می باشد، همواره با روح و عواطف انسانی سـر و کـار داشـتـه، در نوازش آن نقش بس مهم دارد، هنر موسیقی یکی از مُبرم تـرین نیازمندی های انسانی بوده و با سرشت و سـرنـوشـت انسان پیوند ناگسستنی دارد. موجودیت اصوات گوناگون در طبیعت، خوش خوانی پرندگان، صدای آبشاران و باد و باران و دریـا و درخـتــان از ازل مـــورد توجّه انسان بــوده اسـت کـه مطـابـق بـا سـازگـاری این صــدا هــا با روح و روان انسان، در تنظیم آن مـسـاعـی لازم بـه عمل آمده است. انسان آلات مـوسیـقـی گـونـاگـون را بـوجــود آورده و عواطف خویش را در لابلای تار ها و آهنگ هـا بیـان نموده و تسلّی دل و آرامش ضمیر نموده است. ا

سـرزمـیـن شاداب و سرسبز سرپل از قدیم الایام مرکـز تـمـدن بــوده و از جـمـلـه شهـر هــای مـعروف خراسان محسوب می گردد. بـه هـمـیـن دلیل علم و فرهنگ و صنعت در جوزجانان باستان رشد قابل ملاحظه نموده انـواع و اقـسـام صنایع دستی از قبیل گلیم بافی، حَجّاری، نجّاری، چرمگری، مسگری، کــلالی، آهـنـگـری، بـافـنده گی، معماری و دیـگـر حـرفـه هـا پـیـشـۀ بــاشـنـدگـان ایـن ســرزمـیـن را تـشـکیل میدهد. از جملۀ این پیشـه هـا یـکـی هم صنعت باروت سازی و فـن آتـشـبـازی مـیـباشد. تاریخ دقـیـق ایـن صـنــعـت در ولایـت سرپل معلوم نیست. به اسـاس اظــهــارات صــاحـب نــظـران، زمـان حکومت امـیـر عـبـدالـرحـمـن خــان بــه بعد را میتوان آغاز تاریخ رایج شدن باروت سازی دانـسـت. بـه اســاس مـعــلـومات به دست آمــده، از بــاروت ســازان اولــی سرپُل: ملا عـبــدالـحـکـیـم، اسـتـا حلیم نظر آسیابادی و استا بابه مراد اُلقانی (ایلخانی) بوده انـد، بـعـداً استا عبـدالکریم فن باروت سازی را از نزد پدر بزرگوارش ملا عبدالـحـکیم فرا گرفته به رُشد و توسعۀ این صنعت تلاش نموده با تربیۀ شـاگـردان تـوانـسـت بـاروت مـورد نیاز سـرپـل، شـبـرغـان، مـزار شریف و میمنه را تـدارک دیـده در راه سـازی و امـور تعمیراتی جهت بدست آوردن سنگ های تعمیراتی از طـریـق انـفـجـار دادن بـاروت، ایـن صنعـت را توسعه داد. ا

ولایــت سـرپــل از جـمـلۀ ولایات باستانی کــشــور بـوده، هــوای زمـستان آن سـرد، تــابــستـان آن گـــرم و آب و هوای مناطق کــوهــستـانــی آن گـوارا است. این ولایت دارای چــراگـاه هـای سرسبز وسیع است کـه برای تربیه و نگهداشت حیوانات خیلی مساعد است. تقریباً 80 فـیــصــد مــــردم دهــات مصــروف زراعــت و تـربیـۀ مواشی بـوده، از طـریـق مصرف محصولات حیوانـی امرار حیات و معیشت می نمایند.

پـیـشــۀ مـالـداری در ولایــت سرپـل نقش عمده در تقویۀ بنیۀ اقتصاد جامـعه داشته، ستون فـقـرات اقـتـصاد مـملکت را تشکیل میـدهـد. مــردم زحمتکش ما از زمانه های قـدیـم بـه ایـنسـو تـربـیۀ حیوانات را پیشۀ عـنـعـنـوی خـود دانسته، در رشد و ارتقای سـطـح تـولـیدات حیوانی علاقه مندی زیاد دارند... ا

در آغاز کلام مــیـخــواهم متنی را در مورد مـوضـوع مـقاله ام بخوانم: «پس بعد از آن مـنصور که خلیفه بود، اندیشه کرد تا قضاء بـه کـسی دهد و مشاورت کرد بر یکی از چهار کس که فحول علماء بودند: یکی ابـو حـنـیـفـه و دوّم سُـفـیـان، ســوم شُرَیـک، چـهـارم مـسعر بن کَدّام. هر چهار را طلب کـردنـد. در راه کـه مـی آمـدنـد، ابو حنیفه گـفـت: «مـن در هر یکی از شما فراستی گـویـم». گـفتند: «صواب آید». گفت: «من بـه حیلتی قضاء از خود دفع کنم و سُفیان بـگـریـزد و مـسـعـر خـــود را دیوانه سازد و شُرَیک قاضی شود». پس سـفـیان در راه بگریخت و در کشتی پنهان شد و گــفـت: «مرا پنهان دارید که سرم بخواهند بُـریـد» به تأویل این خبر که رسول صلی الله علیه وسلـّـم فــرموده که: «من جُعِل قاضیاً فقَد ذُبِحَ بغیر سکّین». ا

از آن جــایــی کــه پـهنـۀ هستی و طبیعت مـتـشـکـل از اضداد، تکامل و حرکت توأم با شـیـب و فراز، نور و ظلمت، مرگ و زندگی، صـحـت و مـرض جُـزء لایـنـفـک طـبـیــعـــت مـاحـــول مـا مـیـبـاشـد، طی اعصار و قرون متـوالی بشر پوینده به قدر توان و امکان در رفع مشکلات و فایق آمـدن بر آن نقشی از خود به یادگار گذاشته که طبابت سنـتـی و قـدیـمـی نـیـز دسـت آورد سعی و تلاش و تجارب گرانبهای این بخش از علوم بزشکی بــوده، تفـکـر والای بـشر را شامل میگردد، طبابت سنتی سه مرحله را طی نموده که مـا بـطـور خیلی کوتاه و مختصر مکثی بدان مینماییم: طــبـابت سنتی و یا قدیمی: که از گیاهان، سبزیجات و مـیـــوه هــای شـفا بخش تــشـکیل شده. طـبــابــت روحــانی: تـوأم بـا آمـاده ساختن روح و روان مریض به زندگی. طبابت... ا