.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
اوزبیک تیلی سوزلیگی، نورالله آلتای
بنیاد اجتماعی و فرهنگی بیانی یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در فیس بوک
قرآن الکریم با ترجمه به چند زبان
بابر ایزیدن، دکتور شفیقه یارقین
اوزبیکی شعرلر، امان الله قویاش
یورتداش، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی
دُر دانه لر، دکتور فیض الله ایماق
اوزاق یــولــلار، ادبی و فرهنگی
حیات پنجره سیدن، فضل احمد بورگیت
آلتین کَمَلـَک، عبدالله تاشقین
آلتین یپراقلر، محمد کاظم امینی
اجتماعی و فرهنگی، فیض الله قرداش
ابزار های ضروری برای سایت و وبلاگ
آلتین فلم، اوزبیکلرنینگ افتخاری
گلزمین وفا، اشعار سید محمد دروگر
باله لر، آیدین مالمو مدنی نهادی
امیر علیشیر نوایی، مکمل اثرلری
برگردان الفبای کریل به الفبای عربی
پیوند های مهم
افـغـانستانده تورک- اوزبیک خلقی نهایت ده ستم کـورگـن ایـل- اولــوس. بــو ایــل- اولـــوس قـنـچـه هـم اوزاق تــاریـــخــــی اوتـمـیـشـگه ایگـه بـولـیـب بابا- اجدادلری کتـتـه خـان و خاقانـلیـکـلر قـوریب، دواریـغ ســـوریـب کـیـــلـگـن بــولـسه‌لـــر هـــم، قـالــه‌ویـرسـه اولـر سونگـی بـیـر- ایکـّـی عصـر مـابـیـنـیـده اوشـبـو چـیـگـره‌لـــــرده قـیـینـاق و قیـیـنـچـیـلیـکـلر آستیده حیات کیچیریب، شو بــاعـث مـدنـی- تـاریـخی، تیل و ادبیاتلری ایـزیلیب- یینچیلیب کیلگن خـلـق. اوشـبـو خـلــق نـیـنـگ محکـومیت تاریخی هنوزگچه هم سونگی ایکّی عصر آره‌سـیـده کـورگـن نـقـصـانـلـرنـی بـرطرف قیلیشگه امکانیت تاپه‌آلمه‌گن... ا
نـویـسـنـده گــان، شــاعـران و هنرمنـدان منـسـوب بـه مـلـیـت هـائـیـکـــه در وطـن عـــزیــز مــا زنــده‌گـی دارنـــد، بـخـصـوص مـلـیت اوزبـیـک قـرن های متمادی بخاطر غنامندی فـرهـنگ مـان آثـار زیـادی ایـجـاد کرده اند و از آنها به میراث رسیده، نـسـل به نسل مورد استفـاده قـرار گرفته است. ایـن واضــح اسـت آنـهـا بــخـاطــر رشـد و انـکـشـاف هـنـر سهـم خـــود را ادا کــرده انــد. امـروز بـسیـاری از هـنـرمـندان مـا را مـی شنـاسـنـد، امــا دربـــاره زنـده‌گـی و فـعـالیت هـای آنهـا مـعـلــومــات نــدارنـد. شـفـیـع عـظـیـمـی یـکـی ازیــن چــهـــره های شناخته شده است... ا
دانش اندوزی و فـراگـیــری فـنــون ادبی و هـنــری از ســجـایـــای بــرازنــدۀ کسانی مـحـسـوب میگردد که دارای ذوق سلـیـم و صاحب دیـد وسیـع بـاشـنـد. مـردم ادب پـرور انــدخــوی همـانـند دیگر شیفته گان سرود و سخن از روزگاران قدیم تا امروز با ایــن روحــیــه آمــیـزش یـافـته، در پرورش گلبرگ هــای نـفـیـس ادب و هـنـر از خـود سلایق ویــژه یی نشان داده اند. منجمله گــرایـش مـهـر ورزانــۀ شـان در آمـوزش و گسترش هـنـر ظـریف موسیقی کلاسیک (نــوا هــای قــدیـمه به خصوص اوزبیکی) شــایـان یــاد کــرد اسـت. هـنـر دوسـتان در مــحــافــل هـنـری به نوا های روح نواز رامشگران با اشتیاق... ا
قـرن‌ها پیش جوگی‌ها در سفر های بدون مــرز شان به افغانستان آمدند. هیچ کس نمی‌دانـد دقـیـقاً چـه وقـت؟ یـا چطور؟ اما همه می‌گویـنـد کـه آنـها سال‌ها پیش به این مـمـلــکــت آمــده‌انــد. هــیــچ کـــس نمی‌دانـسـت، آنـهـا کـجا می‌خوابند؟ کجا بـچـه‌هـایـشـان را بـه دنـیا می‌آورند و کجا بـا همدیـگر جمع می‌شوند؟ اما آنها بودند کـه هـمـیـشـه اولـیـن و تازه‌ترین خبر‌ها و کشف‌هـای دنیا را یا حداقل خبر کشف‌ها را برای مردم افغانستان می‌آورده‌اند. مثل مسافران جادویی که خبر‌های ســرزمـین های راز و رویا و جـادو را بـــا خــود حـمـل مــی‌کــرده‌انــد. شــایـد آنـهـا در ابــــتـــدا خیمه‌هایی همراه داشته‌اند... ا
هـنـر هـمـانـند شعر و ادبیات تراویدۀ ذوق و استعداد زیبایی شناختی انسان و نماد احساس و انـدیشـه های ظریف و تلطیف شدۀ اوست. انـسان نـه تنـهـا بـا ایـجاد و ابـداع پـدیـده هـای هـنـری ذوق و سلیقۀ زیبایی شـنـاخـتـی خـود را اقـنــاع و رشد مـیـدهـد، بـلـكـه درد ها و نیاز های روانی و حسّی خـود را نیز از راه شنیدن یا دیدن آن تسكین می دهد و بر طرف مـیـكـند. از هـمـیـن رو، تـا انسان بوده و هست، هنر با او هـمـراه است و مانند همه نماد های گونه گون فرهنگ بشری یكجا با نسلهای آدمــی پـویـه تـاریـخ را در نـور دیــده، فـراز و فرود هـای تـحــول و دگـرگـونـــی هــا را پذیرا شده است. ا
سـیـد کـبـیـر کمـال رحـمـتلی استاد غفار کـمـال نـیـنگ اوغلی دیر. سید کبیر نینگ قـولاغــی بـالــه‌لـیـگـیـدن دوتـار نــوالری و کلاسـیـک آهـنـگ‌لـر بیلن تانیش. آته‌سی رحـمـتـلـی اسـتـاد غـفار کمال افغانستان نـیـنـگ مـشـهـور کـلاسیـک خواننده‌لریدن بیری بـولـگن. سـیـد کـبیر ایندی رحمتلی آتـه‌سی نیـنگ ایزینی ایزلب بارماقده دیر. اوزیـنـی ایتـیشیچه: «اوزبیک خلقی نینگ اصل مـوسیقی‌سی دوتار دیر و مین دوتار بـیـلـن ذوقـلـنـه‌مـن. کـلاسـیک موزیک‌لر و فـلـکـلـوریـک قـوشـیقلرنی هم اوقویه‌من. الـبـتـه بـرچـه‌سـیـنـی اوز رحـمـتلی آته‌م، استاد غفار کمال دن اورگه‌نگنمن». سـید کبیر اوزبیکستان‌لیک... ا
ضیاء خواجه منصوری افغانستان‌ده خلق‌لر دوست‌لـیـگـی اوچـون فعال خذمت قیلگن اوسـتـاذ صنعتکارلریدن دیر. او ۱۹۲۰ نچی میـلادی ییلده تاشکند شهریده توغیلدی. بـاشـلـنـغـیچ تعلیمنی توگه‌تیب، موسیقه کـورسـیـنی هم عین شو ییرده توگه‌تدی. بــو کـورسـده دوتـار و سـیـتــار چَلـیشنی اورگـَنـدی. مـیلادی ۱۹۲۹-۱۹۳۰ ییـلـلـرده فـاریـاب، مزارشریف، سونگره کابل‌ده عمر کـیـچـیـردی. صنـعـتـکار افـغـانـسـتــــان‌ده اسـتـقـامـت قـیـلـه‌یـاتگن اوزبیک، ترکمن، تـاجیک، پشتون و هزاره‌لرنینگ، اینیقسه، یـاش‌لـرنـیـنـگ ارداقـلـی صحـبـتــداشی و صـمـیـمـی دوسـتی ایدی. منصوری نینگ افغانستان اوزبیکلری تیلی و... ا
فرهنگ و معارف بشری را که آیینـۀ تـمـام نـمـای هـســتی اجـتـمـاعـی گـفـتـه اند، مـحـصــول فـعـالـیـت هـای مادّی و معنوی انسان از بدو پیدایش تـا کـنـون می باشد. رشـد و رونـق آن نـه تنها بـاعث تـغـیـیــر و تکامل جوامــع بـشــری بـوده، بلکه صیقل گـر روح و روان افـراد جامعه نیز می باشد. هنــر مـوسیـقی کـه جُــزئــی از فـرهـنـگ بـشری مـی بـاشـد، هـمــواره بـــــا روح و عواطــف انـسـانی سـر و کـار داشـتـه، در نــوازش آن نـقـش بـس مـهـم دارد، هـنــر موسیقی یکی از مُبرم تریـن نـیـازمـنـدی هــای انـسـانــی بـوده و بــا سـرشـــت و ســرنـوشـت انـسـان پـیـونـد ناگسستنی دارد... ا
وقـتـی بـا خـیـر مـحـمد چــاووش ملاقـات میـکـنـیـد، انسانی حلیم و مـتـواضـع و در عین زمان بـا مـنـاعت و سربلند را در برابر خـود مـی‌بـیـنـیـد. مـنـاعـت نـفـس و غرور مشـروع انـسـانی او در عین فـروتـنـی، از اعـتـمـاد بـه نـفـس و روحـیـۀ بـلند اتکا به خــود و بــاور هــای مـلـی او سر چشمـه می‌گـیـرد. یکجا با این روحیه، پـیـگیری در کـار، عـشـق و عــلاقۀ پــایــان نـاپـذیـر به مـوسیـقـی مـلـی و باور به موفقیت درین ساحه او را از دیـگـران مـتـمـایز می‌سازد. آهـستـه و شمــرده حــرف مــیــزنــد، بــا قـاطـعـیت از فکر و نظر خود دفاع میکند، شــــــوخ طـبـــــــع و بــــذلـــه‌گـــو است، بــا تبـــســم و صمیمیت شما را استقبال میکند... ا
مــوچــل مُــغـول، خِـتای (چین)، بوتون تورک و باشقه شرق خلقلریده قدیم زمانلردن کینگ ترقه‌لگن ییل حــســابـی بــولـیب، بونده ییل اون ایکّیته حیوان نامی بیلن ایتله‌دی. اجدادلر موچل تقویمی‌نی طبیعی، اونی طبـیعت حادثه‌لریده‌گی هر اون ایکّی (۱۲) ییل دوامیده اوزگریش‌لری روی بیریش بیلن باغلیق دیب بیلگن. بـو حقده، جوده کوپ افسانه‌لر موجود. مثلاً: قدیم یاپان (جاپان) افسانه‌لری‌نینگ بیریده ییللر بیر- بـیـری‌گــه اوخشــَـش، زیــریــکــه‌لی اوته‌یاتکَنی اوچون (بودا) ینگی ییل عرفه‌سیده، ییر یوزیده‌گی برچه حیـوان‌لرنی مصلحت‌گه چقیرگنی حقیده روایت بار که، حرمت بجا قیلیب کیلگن‌لر البته سووغه، سلام‌لر بـیـلـن تـقـدیـرلـنـه‌دی. اولـرنینگ هر بیری‌گه علیحده بیر ییل انعام ایتیله‌دی، دیب وعده قیلگن ایکن. بودا حضوریگه اون ایکّیته جانور:
سیـچقان (موش)، هوکوز یا سیگیر (بقر)، یولبارس (پلنگ)، قویان (خرگوش)، بلیق (اژدها، ماهی)، ایلان (مار)، آت (اسپ)، قوی (گوسفند)، میمون (همدونه)، خوراز یا تاووغ (مرغ)، ایت (سگ) و تونغوز (خـوک) کیـلـیبدی. شوندای قیلـیب اون ایککی ییل اون ایکّیته حیوان نامی بیلن اَیتیله‌دیگن بولیبدی. جانور لر اوز ییل‌لریگه خاص خصوصیت‌لرینی اوتکزگن ایکن‌لر.
قدیـمــی یـاپــان (جـاپـان) تاریخی افسانه‌لریده اَیتیلیشی‌چه، موچل‌گه قره‌ب آدم‌لرگه بهاء بیریش ممکن میـش. اولــرنـیـنـگ فـعل اطوارینی، عاجز و کوچ‌لی تمان‌لرینی بیلیب، حتی‌که کیلگوسی‌نی هم بشارت قـیـلـیـش مـمـکـن ایکن. البته بیر ییلده توغیلگن کیشی‌لرده اوزگه موچل‌گه خاص خصوصیت‌لر بولیشی مــمـکن، لیکن اولرنینگ تأثیری اساس ایمَس، ایکّینچی درجه‌لی دیر. موچل ییل‌لری‌نینگ سانی ترتیبی، دایـمــی و هــیــچ قـچـان اوزگرمه‌گن. جدول نمونه‌سینی قویده چاپ قیلدیک. اوشبو جدول‌ده هر کیم اوز توغــیـلـگن کونی و ییلی‌نی بیلیب آله‌دی. اوشبو ییل جدول حسابی قوییده‌گی‌چه بولیب خصوصاً عموم تورکــی خلق‌لر تقویمی حقیده فایده‌له‌نیب کیلگن بولسه، او شو دورگی قدر خلق آره‌سیده ایشله‌تیلیب کیلگن.
سیچقان ییلی (موش): بـو یـیـلـده تـوغیلگن کیشی‌لر باشقه‌لرنی اوزی نینگ خوشروی‌لیگی مـهـلیا قیلیب قویشه‌دی، لیکن اولـر کـوپــراق حـولـیـقـمـه‌تـیـب، تـیـنچیمَس بولیشه‌دی. بیر قرهشدن سیچقان موچل‌لی کیشی تینچ، ملایم، باسیق و قوناق کورینه‌دی، لیکن خوش چقچق‌لیگی، اونگه فقط بیر نقاب. اصل‌ده ایـسـه او، عـصـبـی، جزه‌کی، آغیر وزبین کیشی و عادت‌ده اوزی‌نینگ ایچکی کیچرمه‌لرینی سـِر تـوتـه بـیـلـه‌دی. سـیـچـقـان مـوچـل‌لـی آدم‌لـر اونـچـه بـیلیمدان بولیشمه‌سه هم، وجدان‌لی، حلال، اما شهرت‌پرست بـولـیـشـه‌دی. اولـر دایـما بیر باشله‌گن ایشنی آخرگه‌چه یتکیزیشه‌دیلر. موچلی سیچقان بـولگـن کـیـشـی اوز اوزیـنـی قـدرلــه‌ی آلــه‌دی. پــول‌نی ایـه‌مــایـدی، لیکن باشقه‌لرگه قرض بیریشنی یاقـتـیـرمـه‌یدی، کــوپـراق آدم‌لر بیلن ملاقات قیلیشگه اینتیله‌دی. حتی‌که غیبت‌نی یخشی کوره‌دی. او نـیـنـگ تانیش- بیلیش‌لری، حقیقی دوست‌لرگه قره‌گنده کوپ بوله‌دی. سیچقان موچل‌لی‌لر، عمری‌نینگ بـیـریـنـچـی فـصلی‌نی ایسان- امان کیچیریشه‌دی، ایکّینچی یریمی‌ده ایسه اویله‌مه‌ی باسگن قدمی یا کی قـیـزغـیـن بــخــتـی طفیلی، همه نیرسه‌نی بای بیریشی ممکن. عمری‌نینگ آخِرگی ییل ایسه ینه آسایش‌ده تینچ کیچه‌دی
هوکوز، سیغیر یا سیگیر (بقر) ییلی: بـو یـیـل‌ده تــوغــیــلــگـن‌لــرنـیـنـگ خـلـق و اطـوار فضیلت‌لری قویـیـده‌گی‌چـه تعــریـف‌لنه‌دی. صبر و طاقت‌لی، کینگ یوره‌ک- اما کم سوقوم آدم بولیشه‌دی. اولر آچیق کــونـگــول‌لیــک بـیـلـن بـاشـقـه‌لـرنـی اوزیگه جزیم‌لشتیره‌دی. آدم‌لر هم، اولرگه یوره‌گیده‌گی بار گپ‌نی یه‌شـیـرمــه‌ی آچــیــق ایـتیب بیریشه‌دی. بقر ییلی‌ده توغیلگن آدم‌لر طبیعتاً قیزیق قان و حدّدن تشقری متعـصب بوله‌دی، شونینگ اوچون هم اونی بعضی بیراولر یاقتیرمه‌یدی، کورینیش‌ده ملایم بولگـَنی بیلن- اصل‌ده سیر زرده تیزاب بوله‌دی. جهلی چیقگن‌ده اوزینی بیلمه‌ی قاله‌دی. او کم گپ، ضرور پیت‌لرده اوته سوز اعمال. او سیر حرکت و ایــش‌چـن. شـو نینگ اوچون هم اونی اویی توتکین. بقر ییلی‌ده توغیلگن‌لر طبیعتاً قطعی بیرار ایـش‌گــه قـول اوره‌دیـگـن بولـسـه تیـزکیــریـشه‌دی. بیرار خطا گه یول قویشنی یمان کــوره‌دی، ایـش‌گه خلل بیره‌دیگن‌لرگه نسبتاً شفقت‌سیز. عمری‌نینگ بیرینچی دوریده عموماً آسایش‌ده یـوریـشـه‌دی، کیـیـنـچـه قـیینچی‌لیکلرگه اوچره‌یدی. عایله‌وی تورمیشی‌ده یا کی اجتماعی فعالیت‌ده بو دورده او یـقـیـن آدم‌لـریـدن اجره‌یدی. ایلگری اونی حرمت قیلگن آدم‌لرنینگ نظریدن توشه‌دی. تورمیشی هم بیر یولگه توشیب کیته‌دی.
یولبارس (پلنگ) ییلی: بو ییلده توغیلگن‌لر حسیات‌لی، تأثیرچین، چوقور ملاحظه یوریتیش قابلیتی‌گه ایـگـه بـولـیـشـه‌دی. سـیـوگن‌ده قـتـیـق سیویشه‌دی. اولر حرمت اعتبارلی، لیکن اولوغ یاش‌لیکلر یا کی یـوقـاری مـرتـبه‌لی‌لر بیلن تیز تیز چقیشه‌آلمه‌ی قالیشه‌دی. یولبارس (پلنگ) ییلی‌ده توغیلگن‌لرنی البته اولـر بـونـده‌ی اعتبارلرگه لایق بولمَسه‌لر هم، عادت‌ده اولر جوده قدرلشه‌دی. اولر مهم بیر قرار کیلیشی ضـرور بـولـگنده هم کیچیکیش‌لری حتی واز کیچیش‌لری ممکن. اولر شونگه قره‌مه‌ی جنگری و ثابت قدم بولـیـشی بـیـلـن بـیـرگـه، خـودبـیـن، قیصر و همیشه باشقه‌لرنینگ ایشانچی‌نی آقله‌ویرمه‌یدی. آسیاده ایـنـیـقـسه یـاپـانـیـه‌ده یـولـبـارس یـیـلـی‌ده تـوغیلگن باله‌لرنی اینیقسه اوغیل باله‌لرنی خاصیت‌لی دیب سـنه‌شه‌دی. یولبارس (پلنگ) کوچ و قدرت تمثالی دیر. موچلی یولبارس بولگن‌لرنی عایله‌سی- اوغری‌لر بـلاســی‌دن خــلاص بـولـیـشـه‌دی. مـوچلی یولبارس بولگن‌لرنینگ حیاتی‌ده بیرینچی فصل آسایش‌ده و ینگگــیـل کیچه‌دی. عمر‌نینگ ایکّینچی فصلی‌ده ایسه، او انچه- مونچه معمالر اوستی‌ده باش قاتریشی کــیــره‌ک بــولــه‌دی. اوشــه مــعــمــالرنی حل قیلالمه‌سه، عمری‌نینگ اوچینچی فصلی‌هم انچه ناتینچ بوله‌دی.
قویان (خرگوش) ییلی: بـو یـیــل‌ده تــوغـیـلـگـن‌لر، بـخـتـیار دیرلر. اولر ناطق استعدادلی و اعتبارطلب بولیشه‌دی. اولر جـمـاعه‌نــی، جمـاعه ایسه اولرنی یخشی کوره‌دی. قویان ییلی‌ده توغیلگن آدم آمدلی بــولـیشی بیلن بیرگه، جیزه‌ک، فِسق و فسادنی هم یخشی کوره‌دی. فِسق فساد قیلگن‌ده هم جوده اوستمــال‌لـیک بیله قیله‌دی. یمان گپ‌نی کم گپیره‌دی. قویان ییلی‌ده توغیلگن‌لر اونی حرمت قیلگنلرنی یــاقــتــیــره‌دی. اوز عــایـلــه اعــضــالـریـگه قره‌گنده دوست‌لریگه نسبتاً بلندراق، اولر اوزلرینی کم کمدن یــوقـاتـه‌دی‌لر. تینچ، باسیق، آسایشته، اینیقسه اجتماعی فعالیت‌ده آمدلی. بو ییلده توغیلگن‌لر طبیعتاً مــونــس بــولیـشه‌دی. اولر تیز تیز کونگول‌لری بوزیلیب کوز یاشی قیله‌دیلر. اولر کوپینچه تورغون طبیعت بولیشه‌دی، آبدن اولـچــه‌ب، کیــیــن بـیــر قــرارگـه کـیلیشه‌دی. بعضی بیر آسیا خلقلری موچلی قویان بــولــگـن‌لرگه ایشانچ‌سیزلیک بیلن قره‌شه‌دی. نیگه کی افسون‌گه بعضاً انه شو باشقه‌لرنینگ آغیزی‌دن چــوب آلـمــه‌یــدیگان جانور قیافه‌سی‌گه کیریشه‌دی. قویان ییلی‌ده توغیلگن‌لرنینگ حیاتی بیرار نا قولای جریان‌گه دوچ کیلمه‌سه، اساساً اوچله فصل‌ده هم آسایش‌ده کیچه‌دی.
بلیق (اژدها) ییلی: بــو یــیــل‌ده تـوغـیـلـگن‌لـر ساغلام، کوچ‌لی و سیرغیرت بولیشه‌دی. اما اولر اوته تـأثـیـرچـیـن و سیـرزرده کـیـشی‌لـر دیــر. شــو بـیـلـن بـیـرگه اول قیصر اراده‌لی، عالی‌جناب و پاکیزه هم بولیشه‌دی. اولـرنـی بـرچـه حرمت قیلیشه‌دی. اولر نفوذلی، شو بیلن بیرگه تشبث‌کار بولیشه‌دی. بلیق (اژدها) ییلی‌ده توغیلگن کیشی‌لر، تیل یاغله‌مه‌لیک‌نی سیره بیلیش‌مه‌یدی. اولر اوز فکر و ملاحظه‌لریده ثــابـت و صـمـیـمـی دورلـر. اولر، جان جهت‌لری بیلن بیریلیب ایشلهیدیلر. اما پاک قلب‌لی بولگَن‌لیک‌لری اوچـون هـم آلـده‌نـیـب یـمـان یولگه کیریب قالیش‌لری هیچ گپ ایمَس. اولر گاهاً بولَر- بولمَس سبب‌لردن تـشـویـق‌لـنـیشه‌دی. بلیق ییلده توغیلگن‌لر، کمدن کم‌لری یاش اویله‌نیشه‌دی. بعضی‌لری بویداق اوتیب کـیـتـه‌دیـلـر هـم، اولـر حـیـات‌لـری‌نـیـنـگ ایـلـک دوریــده اوز یـقـیـن‌لـریـگه اوته طلب چین بولگن‌لیکلریدن قیـیـنـچی‌لیکلرگه دوچ کیلیشه‌دی. کیین‌گی ایکّینچی فصل‌ده، اولرنینگ حیات‌لریده یوتوق‌لر هم بوله‌دی. اوچیــنــچی فصلی، عمری نینگ آخریده آسایش‌ده اوتیب- راحت یشه‌یدی. آخر عمرلریده بخت‌لی بولیب راحت عمرلرینی کوره‌دی‌لر.
ایلان (مار) ییلی: مـوچــلــی ایـلان بولگن عقلیِ سیزگیر، اراده‌لی بولگن‌لری اوچون هم باشقه‌لرنینگ حــرمــتی‌نـی قــازانه‌دی. اولــر اوتــه آمــدلــی آدم‌لر دیر. اولرنینگ همه نیرسه‌گه قولی یته‌دی. بو ییلده تـوغــیــلــگــن‌لــر عــادت‌ده، دیـد بـیـلن قه‌ینه‌شه‌دی. انچه دماغ‌دار، شونینگ‌دیک خودبین و زِقنه‌راق هم بـولـیشه‌دی. شونی هم ایتیش کیره‌ک که، اولر حرمت و اعتبار قازانیش اوچون باشقه‌لرگه یاردم قولینی چوزیش‌لری هــم مـمـکـن. بعـضـاً اولــر ایـریم آدم‌لرگه آرتیق درجه‌ده اهمیت کورساتگن‌لیگ‌لریدن اونده‌ی بــیــچــاره آدم‌لــردن یـولی‌نی قیدیریب قاله‌دیلر. موچلی ایلان بولگن‌لر باشقه‌لرنینگ فکر و ملاحظه‌لریگه شــبـهه بیلن قره‌یدی‌لر، کوپراق اوز ایچکی تویغولریگه اساس‌له‌نیب ایش کوریش‌نی عیب کوره‌دی‌لر. اوز آلدیلریگه قویگن مقصدلریگه یتیش یولیده اولر عالم‌نی آستین- اوستین قیلیب تشله‌ش‌گه هم تیار دیرلر. ایلان یـیــلــده تــوغــیـلگن‌لر سیرگپ، شجاعت‌لی، حرارت‌لی و حسیات‌لی بوله‌دی. عیال بولسه گوزه‌ل بوله‌دی.
آت (اسپ) ییلی: آت یـیـلی‌ده توغیلگن، تیز شهرت تاپیشه‌دی. اولر خوش چق‌چق، یاقیم‌لی شو بیلن بـیـرگه سیرگپ هم بولیشه‌دی. یخشی مالیه‌چی، پول بیلن قنده‌ی معامله قیلیشنی یخشی بیله‌دیگن مالیه‌چی بـولـه‌دی. اولـر، آدم‌لـر هلی بیر نیمه دیمَس‌دن ناق، اولرنینگ ایتماقچی بولگن فکرینی آلدیندن تــصــورقیـلــه‌دیـگـن سیـزگـیر بولیشه‌دی. عقل‌لی، اقتدارلی، همه نیرسه‌نی اوز قولی بیلن بجره‌یش‌گه اینتیـلـه‌دیـگـن، ایـش‌چین بولیشه‌دی. شو بیلن موچلی آت بولگن‌لر اوزلرینی توته بیلیش باره‌سیده انچه نــازک طبـع بـولیشه‌دی. محبت یولیده اولر هیچ نیمه‌نی ایه‌مه‌یدی‌لر. شونینگ اوچون هم، اولر حیاتی‌ده کـوپــگـینه قاقینه‌دیلر. اولر بی‌صبر هیجان لی، تورمیش ایکر-چیکرلری، اولرنی اونچه‌لیک قیزیقتیرمه‌یدی. حـیــات‌لــری‌نینگ بـاشـی و اورته‌سـیده انچه مونچه معمالرگه دوچ کیلیشه‌دی، لیکن اوچینچی فصل‌ده- عمرلری آسایش‌ده و بیر معیار ده اوته‌دی.
قوی (گوسفند) ییلی: بو ییلده دنیا گه کیلگن‌لر، طبیعتاً هنـرمندانه صفت‌گه مایل‌لیگی اوتکیر دیدلی بـولـیـشه‌دی. اما موچلی قوی بولگن‌لر طبیعتاً توشکین، ناتینچ، اویه‌تچن و تورمیش مشکللریدن قینه‌لگن بولـیـشه‌دی. اولر قنده‌ی یول توتسه‌م ایکن دیب، کوپینچه باشقه‌لرنینگ فکریگه عمل قیله‌دیلر. بو آدم لر آداب‌لی و اخــلاق‌لی بولیشه‌دی کـو، لـیـکن اندک اینچیق هم بولیشه‌دی. اولر باشقه‌لرنینگ حرمتی‌نی قــازانـیــش‌نــی بـیـلـیـشه‌دی، هـر قــنده‌ی تــورمـیـش طـرزی‌گـه ماس‌له‌شه آلیشه‌دی. نتیجه‌ده مادی قیینچی‌لـیـکـلردن تیز قوتیلیشه‌دی. عـمـرلـری‌نـیـنـگ اورتـه‌سیده اولر قیینچی‌لیک‌گه اوچره‌یدیلر، کیینچه عمری‌نی آخریده تینچ و معمورچی‌لیک بیلن کون کوره‌دی‌لر.
میمون (همدونه) ییلی: یــاپــان (جاپان) و تــورک‌لرنینگ اَیتیش‌لریچه بو ییلده بویوک آدم‌لر توغیله دی. کـتـتـه ایشـلـرگـه قول اوره‌آله‌دیگن دانا آدم‌لر. اولر هر قنده‌ی ساحه‌ده فراست بیلن ایشلهیدیلر. میمون ییــلــی‌ده تــوغیلگن‌لر همه بیلن چیقیشه بیله‌دیگن آدم. توغری موچلی میمون بولگن‌لر، بیلیمدان، علم آلـیـش‌گـه چـنـقـاق، اولـر کـوپ اوقیشه‌دی. همه نیرسه‌نی بیلیش‌گه و ملاحظه یوریتیش‌گه اینتیله‌دیگن بـولـیـشه‌دی. اولـر حرارت‌لی و کوچ‌لی آدم‌لر دیرلر. اولر، اوزیگه یاققن ایشگه قول اوره‌رایکن اونده‌یدی‌لر و الـبـتـه مـوفـقیت‌گه ایریشه‌دی‌لر. عمری‌نینگ بیرینچی فصلی بخت‌لی، ایکّینچی‌سی‌ده ایسه جوشقین تومن‌لی و توزگین ریجه‌لری کوپینچه بر باد بوله‌دی.
خوراز، تاووق (مرغ) ییلی: تـاووق یــیــلــده تـوغـیـلگن‌لر اوز ایشی بیلن بند بولیشه‌دی. اولر همیشه بجه‌ریـشـی ممـکـن بـولـگـن ایــش‌گـه، نسبتاً کتته‌راق ایشگه قول اوریشه‌دی. اولر اوزلریگه زیب بیرگن بـاشقــه‌لــرنـیـنـگ کـوزیگه تشله‌نیش‌نی یخشی کوره‌دیگن بولیشه‌دی. اولر جماعه اورته‌سیده کوزی‌گه تشله‌نگن‌لــری بـیـلـن شـخـصی مناسبت‌لرده انچه پست کیتگن بوله‌دی‌لر. موچلی تاووق بولگن اوزینی همـیشه حق سنه‌یدی. باشقه‌لرگه ایشانمه‌یدی، فقط اوزیگه ایشانه‌دی و بعضاً اونده‌ی جدّی ایش‌لرگه قادر دیـک کـورینـگـنـلـری بـیـلـن اصـلـده، بونده‌ی تأثیرات ینگلیش دیر. اولر یوزه‌گه چیقه‌ریش قیین بولگن ریجه‌لـرنـی تـوریـشه‌دی، اوزیـنـی قـهـرمـان قـیـلـیـب کـورسـه‌تـیـش‌نی یخشی کوره‌دی. لیکن افسوس خیال‌پرست گینه بولیب قـاله‌ویره‌دی. اولر تاپگه‌نینی صرف قیلیشه‌دی. مییه‌سی‌گه نیمه کیلسه شونی گپـیـریـشه‌دی. اما بو آشکارلیک باشقه‌لرگه بی‌فرق قرهشدن باشقه نیرسه ایمَس. خوراز (تاووق) ییلده توغیلگن ضرور پیت‌لرده جسورلیک و داو یوره‌ک‌لیک هم کورسه‌ته‌دی‌لر.
ایت (سگ) ییلی: ایــت یـیـلـده توغیلگن‌لر یاپان و تورک روایت‌لریگه قره‌گنده انسانیت طبیعت‌ده موجود بولگن بــرچــه یـخـشی فضـیـلـت‌لـرگـه ایـگـه دورلـر. اولـر هـمه گه نسبتاً صمیمی، صداقت‌لی و حقانی بولـیـشه‌دی. شونینگ‌دیک اولرده بورج حسی، کوچه‌یگن بوله‌دی. موچلی ایت بولگن‌لر ایشانچ‌لی دورلر. اولــر سـِر سـقلـه بـیـلـیـشه‌دی. ایــت‌نـی، انـسان اوزی‌نینگ صادق دوستی دیب بیکارگه ایتمه‌گن. ایت یـیـلـی‌ده تـوغــیـلـگن‌لـر باشــقــه‌لر اوچون قولیدن کیلگن همه نیرسه‌نی قیلیشگه تیار. اولر مال و مُلک بـنـده‌لـری ایــمَــس، ســخاوت‌لی و آچیق قول بولیشه‌دی. اولر، اوز اَیتگه‌نینی قیله‌دیگن آدم بولیشه‌دی. شونینگ‌دیـک، یوز خاطر قیلمه‌یدیگن هم بوله‌دی‌لر. اونده‌ی‌لردن یخشی خادم، رهبر، تشکیلات اربابی و تربیه‌چی چیقیشی ممکن. اولر قنده‌ی وظیفه‌ده بولمه‌سین‌لر، اوته عادل و حقانی بوله‌دی‌لر.
تونغوز (خوک) ییلی: بـو یـیـلـده تـوغـیـلـگن‌لـر کتـتـه قــاطعـیـت ایـگه‌لـری دیرلر. اولر تنله‌گن یول‌لریدن قــه‌یـتمه‌یدی‌لر. اولرنینگ دوست‌لری آز، اما اولر قدری‌گه ایته‌دی، اولر اوچون اوزینی ایه‌مه‌یدی. اولر کم گــپ، بــاســیــق، بـیـراق ضـرور پیتده ایچیده‌گی‌نی بیرینی توکیب ساله‌دی‌لر. تونغوز ییلی‌ده توغیلگن‌لر بـیـلیمدان، علم و فن‌گه چنقاق دیر لر. اولر عصبی بولسه‌ده، اوریش جنجل‌گه تله‌شیش‌گه تاب‌لری یوق. موچـلـی تونـغوزلر کیم‌لرنی کونگول‌لریگه یقین آلسه، اونده‌ی‌لرگه مهربان دورلر. اولرحیاتی‌نینگ باشی و اورته‌لـریـده کــوپ قـیـینــچــی‌لیک‌لــرگــه اوچــره‌یــدی. شـونگه قره‌مه‌ی اولر اوزلری‌نینگ کمترلیگی کم، سوقوم‌لیــگــی بیـلـن باشـقـه‌لــردن خیــر، احسان و یارده‌م سوره‌یدی‌لر. اولر اوزلری بو قیینچی‌لیک‌لردن قــوتـیـلیش یولینی قیدیره‌دی‌لر. تونغوز ییلی‌ده توغیلگن‌لر، طبیعتاً وجدان‌لی و حقانی بولگن‌لیگی اوچون هـم عـیــار و نـاپــاک‌لرگه کوپینچه یوتقیزه‌دی‌لر. چیک‌سیز حرمت ایله، عبدالله تاشقین.
منبع: بیانی مدنی و کلتوری جمغرمه‌سی
محبوب القلوب، تعلیمی، تربیتی و سرگرمی
قاری عظیمی، شرح زندگانی و دیوان مکمل
یولدوزلر، شرح زندگانی شعرای اوزبیک
بنیاد اجتماعی و فرهنگی بیانی فیس بوک
استاد ملا تاج محمد سرپلی، درفیس بوک
بیناد اجتماعی و فرهنگی بیانی در یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در یوتوب
بازی های عامیانۀ اوزبیکان جوزجان، یارقین
نشرات ما در فضای مجازی
افــغـانسـتـان نـیـنـگ شـمالی ولایتـلریده استـقامـت قـیـلووچی اؤزبـیـکـلـر، باشقه خـلقـلر قـطاری، اؤزی نـیـنـگ جوده بای و رنگ بــه رنـگ آغــزه‌کــی ایـجـادی بـیـلـن اجــره‌لـیـب تـوره‌دی. مــذکــور مـیــراثـنـی تــؤپلـه‌ش و نـشـر ایـتـیـش، اؤرگـه‌نیش و عــامــه‌لـشتیریش ایشلری سؤنگی ییللر دوامـیـده یــؤلـگه قــویــیــلـه بــاشله‌ندی. ایـنـیـقـسـه، افـغـانسـتان اؤزبیکلری خلق آغزه‌کی ایجادی نمونه‌لری نینگ «خلق دُر دانــه‌لــری» نـامـی بیلن ۱۳۵۹هـجــری و ۱۹۸۰ مــیــلادی یـیـلـده کـابـلـده علیحده کــتــاب حــالــیــده نــشــر ایـتـیـلـیـشی، افــغــانــسـتـان خـلـقـلــری نـیـنـگ ادبی- مـــدنـــی حــیــاتـــیـــده کـــتــتــه واقـعـه بؤلیب قالدی... ا
نـواخـتـن دوتـار از زمــان قـدیـم بدینسو در بـیـن مــردم تـُـرکـمـن مـروج است. الـبـتـه این آلۀ موسیقی جایگاه خـاص را در بـیـن مــردم کسب نـمـوده اسـت. از ایـن سبب دوتـــارنـــوازان بــزرگ و معروف در قسمت استـفـاده و نــوازنـده‌گی افـتـخـار بـزرگ را بـرای مـردم بـخـشـیــده اسـت. دوتـار یک آلۀ موسیقی کلاسیک و قدیمی بوده و در بین مردم تـُرکمن مـروج اسـت که تـوسـط انگشتان نوازنده‌گان بزرگ و معروف نواخته می‌شود. نوازنـده‌گـانـی کـه بـه رمـز هـای هـنـری آن بـلـدیـت کـامل دارند، در محافل بـزرگ با کمپوز های خوب دوتار می‌نـوازنـد و مردم به آواز آن خوب گوش فرا میدهـنـد و تـماشاچیان خود را خوش و... ا
استـعـدادلـی قـوشـقـارچــه چــالـووچـی، سحرلی آوازگه ایگه اشـولـه‌چـی و مـاهـر بستـه‌کـار خـیـر محمد چاووش افغانستان مـوسـیـقـی صنعتی رواجیـگه سلـمـاقلی اولــوش قـوشگن صـنـعـتـکار. او «ظــفــر» انـســامــبـلـی گـه فـعـالیت باشله‌مسدن ایلگری اشوله‌چـیلیک بیلن دانگی چیقیب «سرپل بلبلی» دیـب آت کـوتـرگـن ایـدی. چـــاووش هـنــری فـعـالـیـتــــی «ظــفـر» گـــروهی نیـنـگ تـانـگـیدن باشله‌ب 1360 ییللرگچه اوزلـوک‌سیز صورتده دوام تاپدی. او اوشبو مـوسـیـقـی گــروه تـرکـیـبـی ده هـنـری ایـجـادی ایـش قـیــلـیـب کـتــتـــه تورکومگــه ایــگـه، اوزبـیکچه اشوله‌لرنینگ آرشیفلریده ثبت قیلیب قویدی. ا
افغاستانده‌گی اتاقلی انقلابی شاعرلردن بـیـری عـبـدالحکیم شرعی جوزجانی دیر. او ۱۹۳۴ یـیــلـی جــوزجــان ولایـتـیـده‌گی سـرپـل شهـریـده بیر ضیالی عایله‌ده دنیا گـه کیـلگن. اونینگ تاغه‌سی قاری محمد عظیم عظیمی افغـانـستانـده‌گی مشهور و اقــتــدارلــی اوزبـیـک شـاعـری. اونـینگ اوغــلـی محـمـد کـریـم ذره عـظـیمی هم حاضرگــی زمـان افـغـانستان نینگ اوزبیک یـیـتـوک شـاعرلریدن بیری حسابلـنـه‌دی. بـولـه‌جـک شاعـر باشلانغیچ معلوماتلرنی سرپل شهریده حاصـل قیلدی. ۵۰ ییللرده او طـلـبه‌لـیـک پیتیده کابل اونیورسیتیتیده اونلَب انقلابی روحده‌گی سـتـودیــنـت‌لــر (مـحـصـل‌لـر) بـیــلــن دوســت‌لَــشـــدی، هـــمــده... ا
اوشـبـو کـتـاب قــدیـم زمـانلردن باشله‌ب، اونونچی هجری عصر نینگ باشلریگـه‌چـه یـشه‌ب ایـجـاد قـیـلگن شاعرلرنینگ شرح احوالی و اولرنـیـنـگ اثـرلـریدن نمونه‌لرنی اوز ایـچیگه آله‌دی. اوشبو کتابنی نـشرگه تــیــارلَشـده مهم کتابلردن مـواد آلـیـندی. مــصـرعـی اساسـیـده ۸۷۴ نـچی هجری قـمـریـنـی قـبـول قـیـلیب آلدیک. شونینگ دیک حضرت خـواجـه احـمـد یـسّوی گــــه نــســبــت بـیـریـلــــگـن حـکـــــمـــت لـر، نـســـبـتـی مسـتنـد بولــمه‌گنی اوچون و ۱۳ـ۱۵ نـــچــی عـصـــرلـرده بـو حـــقـــده مـعـلـــومـات بـولـمـــه‌گنــــی سببـلـی بو جلددن تـوشوروب قـالـدیــریلدی. بو باره‌ده ایکّـیـنـچـی جــلــدده مـفـصـل مـعـلـومـات بـیـره‌مـیــز... ا
فـرزنــد بـرومــنــد خلــق اوزبـیک شادروان عبـدالغفار بیانی پس از مبارزات خستگی ناپذیر طولانی و خدمــات ارزنده، در نتیجهٔ رقابت نامشروع و دسیسـه آمیز دشمنان دوســت نـمـا و تضـیـیـقـات ارتـجـاع سیاه داخـلـی نـاگزیر شد به کشور تاجیکستان پناهنده شــود و بـا خــانــوادهٔ خود در آنجا اقــامـت اختـیـار کـنـد. عبدالغفار بیانی در شرایط دشـوار مـهـاجـرت بــه تــاریـــخ 18 جـوزای سـال 1379 در یـکـی از شفاخانه های شهر دوشـنـبـه پاـیتخت تاجیکستان زندگی را پدرود گفت و در همانجا به خاک سپرده شد. امـسال از درگـذشـت فـرزنـد مـتـعـهـد و فـداکـار خـلـق اوزبیک مـرحـوم عـبدالغفار بیانی در شهر دوشنبه پایتخت جمهوری تاجیکستان پانزده... ا
اوزی نینگ موفقیت سِرینی قـویـیـده‌گـی اون ایکـّــی اصــل‌گــه باغلیق بولگنی‌نـی ایـتـیـب، اوغــیـــل‌لـریدن اوشبو نکته‌لرنی دقت‌گـه آلـیـشلــــریـنـی ایـستـه‌گن:ـ الله تــعــالـی دیــنــی و حـضـرت مـحمد (ص) نــیــنــگ شــرعــیــتــی‌نــی دنــیـــا گـــه یـیـتـکه‌زیشنی اوزیم‌گه بیر اساس بیلدیم و هر زمان و هر مکان‌ده اسلام‌نی اساس قـیـلـیـب قـویـدیـم. تـیـگـره‌گـیـمـــده‌گـــی کیشی‌لرنی ایکّی‌گه بولدیم، اولکه‌لرنینگ فتح یا ده فتـح ایـتکن مملکت‌لر اداره‌سی اوچــون بــعــضی‌لــری قیـلیچ‌لر بیلن و بیر قطار مـشــوره‌لـری بیـلـن مـیــنـگه یــاردم ایـتدیلر. اولرنینگ اقبالی یوقاری کیتیشی اوچـــون، اوز یـانیم‌گه آلدیم. اولر کوشکیم نینگ زینتی ایدیلر... ا
اۉیــیــن بالــه‌لــرنـیـنـگ جسمی و ذهنی اولــغــه‌ییــشی و اۉسـیـشی اوچون مهم عــامل دیــر. شـونگـه کــۉره، اۉیین هر بیر بله‌نینگ طبیعی حقی دیر. بـالـه‌لـر ییللر و عصرلر دوامیده، نسلدن-نسلگه اۉینه‌ماق اوچـون تـورلـی اۉیینـلرنی کشف یا اختراع اېـتـگـنـلـر. کـتّه یـاشـلـیـلر ارقه‌لی اختراع قـیـلـیـنـگـن یا بله‌لر بیلن اۉینه‌له‌دیگن جدا سنـاقـلـی اۉییـنـلرنی حسابگه آلمه‌گنده، اۉیینـلـرنـینگ دېیرلی برچه‌سی بله‌لرنینگ اۉزلــری اۉز فــطــری استـعـداد، تــفـکـر و تجربه‌لری ارقـه‌لـی یــره‌تـگـن و اخــتـــراع قیلگنلر. بله‌لر اۉیینلری نینگ بــیر قسمی دایــمــی بـۉلـمـه‌ی، بلـکه زمان اۉتیشی، تــورمــوش شـرایـطـی نـیـنـگ اجتماعی-اقتصادی وضعیتی... ا
عبدالسمیع صورتچی (جـوزجـانانی) پسر چهارم الحاج ملا عبدالـرحـمـان، زادگـــــاۀ مـحــلـۀ بـاغـات کـوچۀ اپردی، گذر رحمت آباد، مرکز ولایت سرپل. ســـال تــولــدش میزان 1342 هجری خورشیدی. تحصیلش ماستری در نـقـاشــی از انستیتوت آرت و تیاتر جـمـهـوری بـیـلاروسـیه. تـحـصـیـلات مسلکی و ابـتـدایـی: اکـمال آموزش دورۀ شش سالۀ کورس هـای مؤسسۀ هنری غلام مـحـمـد مـیـمـنـه گـی و اخذ دیپلوم عالی، مـعـلـم بــرای مـــدت سـه سال از شروع صنف دهم لـیـسـه تـا آغـاز فاکولتۀ آماده گـی در کــورس هــای نـقـاشی که تحت نظر نقاشان آسیای میانۀ خانۀ علم و فـرهـنـگ کـابـل تـدریـس میکـرد. دروس متوسطه و لیسه را در... ا
فـرزنـد بـرومـنــد خـلـق اوزبـیـک شـادروان عبدالغفار بیانی پس از مـبارزات خستگی نـاپـذیر طولانی و خدمات ارزنده، در نتیجهٔ رقابت نامـشروع و دسیسه آمیز دشمنان دوست نـمـا و تـضـیـیـقـات ارتـجـاع سیـاه داخـلـی نـاگزیر شد به کشور تاجیکستان پـنـاهـنده شود و بـا خـانـوادهٔ خـود در آنجا اقــامــت اختـیـار کـند. عبدالغفار بیانی در شــرایــط دشــوار مـهـاجرت بـه تـاریـخ 18 جوزای ســال 1379 در یـکـی از شفاخانه هـای شهـر دوشـنـبه پایتخت تاجیکستان زندگی را پدرود گفت و در همانجا به خاک ســپـــرده شـد. امـــسال از درگــذشـــت ایــن فـــرزنـــد مـتــعـهـــد و فــداکـار خلق اوزبیک مرحوم عبدالغفار... ا
این مقاله به صفت مقدمه برای نخستین نشر خـمـسـۀ تـورکـی علـیشیر نوایی در افـغـانسـتـان نـوشـتـه شـده و خـلاصۀ آن توسط نویسنده در سمپوزیوم بین المللی تـجـلـیـل از 550 مـیـن سـالـگـرد امیر کبیر عـلـیـشـیـر نـوایـی در کـابـل خوانده شده بـود. نـشـر کـتـاب قـطـور خـمـسۀ تورکی نـوایـی بـا بـیـش از 24000 بیت در مطبعۀ دولـتـی کـابـل بـه هـمـت والای شـادروان جناب فضل الحق خالقیار صدر اعظم وقت افغانستـان مـیـسـر گـردیـد. ایشان که به قـوم معـروف تیموریان هرات منسوبند، به تمدن کورگانیان اخــلاص و عــلاقــمــنـدی خــاصـی داشـتـنـد و در مـدت زمـانـی که مـتـصـدی امـور ولایت هـرات بــودنـد، بـــه ترمیم، حفظ و نگهداری... ا
در روز نـوروز هـنـگـام بــرافــراشـتن جـندۀ مــولاعـلی از هـر کـسی و خـانواده‌‌‌‌یی به عـنوان آریایی و بنیان‌‌‌‌گذار تمدن آریایی یاد آوری شـد، مـگـر از تیـمــوریــان بـنیان‌‌‌‌گذار رنـسـانـس شـرق و نوایی که بنـیـان‌‌‌‌گـذار شـهـر مــزار شریف هـیـچ یـادی نشد. به متن بــیــانـیـهٔ ایـراد شــده، کــاری نـدارم فــقــط مـی‌‌‌‌خـواهـم بـه بـهـــانـۀ یــادی از نـوایـی و نـقـش آن در بـنـیـان‌‌‌‌گذاری شهر مــزار شـریـف و ادامــهٔ جـشــن نـــــوروز، مـطلبــی را که نوشته بودم و باری هم از فــیــس بـوک نـشر شـده بـود، دوبـاره بـه نـشـر بسـپــارم تــا یـــادی از آن اسـطورهٔ بزرگ هــمـه خــواهــی کرده باشم. بنای کــوچــک، اثــرات بـزرگ- به مناسبت 567 مین سالگرد تولد نوایی... ا
خمسه سرایی سنّت دیرینه‌يی در ادبیات مـشرق زمین به شمار میرود. آغاز گر این سـنـت پـسـنـدیـدۀ ادبـی، شاعر و متفکر بــزرگ سـدۀ ششم هجری، حکیم جمال الدین ابو محمد الیاس بن یوسف بن زکی مـتـخـلـص بـه نــظــامــی گنـجـه‌يی بود. خمسه‌سرای پــس از نـظـامـی بـه سنت نـیرومند ادبی مبدل گشت. سازگار با این سـنـت ادبـی بــرای هـر شـاعـری کـه به سـرودن خـمـسـه دسـت مـی‌یـازیـد، این کــافــی نـبود که فقط پنج داستان منظوم بـسـرایـد. بل این داستان های پنجگانه از لحاظ مـوضـوع، ژانر، سوژه، وزن عروضی، سـیـمـاهـا و ترکیب خود نیز میـبـایــســت هـمـگـون بـا داسـتــان هــای «پنـج گنج» نظامی بوده... ا
ایـسـکـی اوزبـیک تیلی فـانیـتـیـکه‌سـی و گراماتـیکه‌سینی اورگـه‌نـیـش‌ده عـلـی شـیــر نــوایــی‌نـیـنگ «محاکمة اللغتین» اثــری اســاســی مـنــبـع‌لردن بیری دیر. شونینگ اوچون هم اوشـه دور تـیـلـیـنی اورگه‌نـیش‌ده عالملر مذکور اثرگه تیز- تیز مـراجـعـت قـیـلـیـشه‌دی. فــــیـلالــوگـیـه فـنـلـری دوکـتــوری، پــروفــیسور ایرگش عمروف هم اونـلـی تـاووش‌لر حقیده فکر یـوریـتـیـش مـــقــصـیـدیـده اوزی‌نـیـــنـگ «اونـلـی‌لـر قـــنـده‌ی تـصـنیف قیلینگن؟» مــقــالـه‌سـیده شـمـسی‌وف تـمـانـیـدن نـشـر ایـتـیـلـگَن «مـحاکـمة اللغتین» دن قـویـیـده‌گـی کــوچـــیرمه‌نی کیلتیره‌دی: «تــورکی، دامــدور، یـنـه تـورکـی انـدیـن دقیق‌راق دور... ا
