.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
.png){kind=link}
اوزبیک تیلی سوزلیگی، نورالله آلتای
بنیاد اجتماعی و فرهنگی بیانی یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در فیس بوک
قرآن الکریم با ترجمه به چند زبان
بابر ایزیدن، دکتور شفیقه یارقین
اوزبیکی شعرلر، امان الله قویاش
یورتداش، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی
دُر دانه لر، دکتور فیض الله ایماق
اوزاق یــولــلار، ادبی و فرهنگی
حیات پنجره سیدن، فضل احمد بورگیت
آلتین کَمَلـَک، عبدالله تاشقین
آلتین یپراقلر، محمد کاظم امینی
اجتماعی و فرهنگی، فیض الله قرداش
ابزار های ضروری برای سایت و وبلاگ
آلتین فلم، اوزبیکلرنینگ افتخاری
گلزمین وفا، اشعار سید محمد دروگر
باله لر، آیدین مالمو مدنی نهادی
امیر علیشیر نوایی، مکمل اثرلری
برگردان الفبای کریل به الفبای عربی
پیوند های مهم
افـغـانستانده تورک- اوزبیک خلقی نهایت ده ستم کـورگـن ایـل- اولــوس. بــو ایــل- اولـــوس قـنـچـه هـم اوزاق تــاریـــخــــی اوتـمـیـشـگه ایگـه بـولـیـب بابا- اجدادلری کتـتـه خـان و خاقانـلیـکـلر قـوریب، دواریـغ ســـوریـب کـیـــلـگـن بــولـسه‌لـــر هـــم، قـالــه‌ویـرسـه اولـر سونگـی بـیـر- ایکـّـی عصـر مـابـیـنـیـده اوشـبـو چـیـگـره‌لـــــرده قـیـینـاق و قیـیـنـچـیـلیـکـلر آستیده حیات کیچیریب، شو بــاعـث مـدنـی- تـاریـخی، تیل و ادبیاتلری ایـزیلیب- یینچیلیب کیلگن خـلـق. اوشـبـو خـلــق نـیـنـگ محکـومیت تاریخی هنوزگچه هم سونگی ایکّی عصر آره‌سـیـده کـورگـن نـقـصـانـلـرنـی بـرطرف قیلیشگه امکانیت تاپه‌آلمه‌گن... ا
نـویـسـنـده گــان، شــاعـران و هنرمنـدان منـسـوب بـه مـلـیـت هـائـیـکـــه در وطـن عـــزیــز مــا زنــده‌گـی دارنـــد، بـخـصـوص مـلـیت اوزبـیـک قـرن های متمادی بخاطر غنامندی فـرهـنگ مـان آثـار زیـادی ایـجـاد کرده اند و از آنها به میراث رسیده، نـسـل به نسل مورد استفـاده قـرار گرفته است. ایـن واضــح اسـت آنـهـا بــخـاطــر رشـد و انـکـشـاف هـنـر سهـم خـــود را ادا کــرده انــد. امـروز بـسیـاری از هـنـرمـندان مـا را مـی شنـاسـنـد، امــا دربـــاره زنـده‌گـی و فـعـالیت هـای آنهـا مـعـلــومــات نــدارنـد. شـفـیـع عـظـیـمـی یـکـی ازیــن چــهـــره های شناخته شده است... ا
دانش اندوزی و فـراگـیــری فـنــون ادبی و هـنــری از ســجـایـــای بــرازنــدۀ کسانی مـحـسـوب میگردد که دارای ذوق سلـیـم و صاحب دیـد وسیـع بـاشـنـد. مـردم ادب پـرور انــدخــوی همـانـند دیگر شیفته گان سرود و سخن از روزگاران قدیم تا امروز با ایــن روحــیــه آمــیـزش یـافـته، در پرورش گلبرگ هــای نـفـیـس ادب و هـنـر از خـود سلایق ویــژه یی نشان داده اند. منجمله گــرایـش مـهـر ورزانــۀ شـان در آمـوزش و گسترش هـنـر ظـریف موسیقی کلاسیک (نــوا هــای قــدیـمه به خصوص اوزبیکی) شــایـان یــاد کــرد اسـت. هـنـر دوسـتان در مــحــافــل هـنـری به نوا های روح نواز رامشگران با اشتیاق... ا
قـرن‌ها پیش جوگی‌ها در سفر های بدون مــرز شان به افغانستان آمدند. هیچ کس نمی‌دانـد دقـیـقاً چـه وقـت؟ یـا چطور؟ اما همه می‌گویـنـد کـه آنـها سال‌ها پیش به این مـمـلــکــت آمــده‌انــد. هــیــچ کـــس نمی‌دانـسـت، آنـهـا کـجا می‌خوابند؟ کجا بـچـه‌هـایـشـان را بـه دنـیا می‌آورند و کجا بـا همدیـگر جمع می‌شوند؟ اما آنها بودند کـه هـمـیـشـه اولـیـن و تازه‌ترین خبر‌ها و کشف‌هـای دنیا را یا حداقل خبر کشف‌ها را برای مردم افغانستان می‌آورده‌اند. مثل مسافران جادویی که خبر‌های ســرزمـین های راز و رویا و جـادو را بـــا خــود حـمـل مــی‌کــرده‌انــد. شــایـد آنـهـا در ابــــتـــدا خیمه‌هایی همراه داشته‌اند... ا
هـنـر هـمـانـند شعر و ادبیات تراویدۀ ذوق و استعداد زیبایی شناختی انسان و نماد احساس و انـدیشـه های ظریف و تلطیف شدۀ اوست. انـسان نـه تنـهـا بـا ایـجاد و ابـداع پـدیـده هـای هـنـری ذوق و سلیقۀ زیبایی شـنـاخـتـی خـود را اقـنــاع و رشد مـیـدهـد، بـلـكـه درد ها و نیاز های روانی و حسّی خـود را نیز از راه شنیدن یا دیدن آن تسكین می دهد و بر طرف مـیـكـند. از هـمـیـن رو، تـا انسان بوده و هست، هنر با او هـمـراه است و مانند همه نماد های گونه گون فرهنگ بشری یكجا با نسلهای آدمــی پـویـه تـاریـخ را در نـور دیــده، فـراز و فرود هـای تـحــول و دگـرگـونـــی هــا را پذیرا شده است. ا
سـیـد کـبـیـر کمـال رحـمـتلی استاد غفار کـمـال نـیـنگ اوغلی دیر. سید کبیر نینگ قـولاغــی بـالــه‌لـیـگـیـدن دوتـار نــوالری و کلاسـیـک آهـنـگ‌لـر بیلن تانیش. آته‌سی رحـمـتـلـی اسـتـاد غـفار کمال افغانستان نـیـنـگ مـشـهـور کـلاسیـک خواننده‌لریدن بیری بـولـگن. سـیـد کـبیر ایندی رحمتلی آتـه‌سی نیـنگ ایزینی ایزلب بارماقده دیر. اوزیـنـی ایتـیشیچه: «اوزبیک خلقی نینگ اصل مـوسیقی‌سی دوتار دیر و مین دوتار بـیـلـن ذوقـلـنـه‌مـن. کـلاسـیک موزیک‌لر و فـلـکـلـوریـک قـوشـیقلرنی هم اوقویه‌من. الـبـتـه بـرچـه‌سـیـنـی اوز رحـمـتلی آته‌م، استاد غفار کمال دن اورگه‌نگنمن». سـید کبیر اوزبیکستان‌لیک... ا
ضیاء خواجه منصوری افغانستان‌ده خلق‌لر دوست‌لـیـگـی اوچـون فعال خذمت قیلگن اوسـتـاذ صنعتکارلریدن دیر. او ۱۹۲۰ نچی میـلادی ییلده تاشکند شهریده توغیلدی. بـاشـلـنـغـیچ تعلیمنی توگه‌تیب، موسیقه کـورسـیـنی هم عین شو ییرده توگه‌تدی. بــو کـورسـده دوتـار و سـیـتــار چَلـیشنی اورگـَنـدی. مـیلادی ۱۹۲۹-۱۹۳۰ ییـلـلـرده فـاریـاب، مزارشریف، سونگره کابل‌ده عمر کـیـچـیـردی. صنـعـتـکار افـغـانـسـتــــان‌ده اسـتـقـامـت قـیـلـه‌یـاتگن اوزبیک، ترکمن، تـاجیک، پشتون و هزاره‌لرنینگ، اینیقسه، یـاش‌لـرنـیـنـگ ارداقـلـی صحـبـتــداشی و صـمـیـمـی دوسـتی ایدی. منصوری نینگ افغانستان اوزبیکلری تیلی و... ا
فرهنگ و معارف بشری را که آیینـۀ تـمـام نـمـای هـســتی اجـتـمـاعـی گـفـتـه اند، مـحـصــول فـعـالـیـت هـای مادّی و معنوی انسان از بدو پیدایش تـا کـنـون می باشد. رشـد و رونـق آن نـه تنها بـاعث تـغـیـیــر و تکامل جوامــع بـشــری بـوده، بلکه صیقل گـر روح و روان افـراد جامعه نیز می باشد. هنــر مـوسیـقی کـه جُــزئــی از فـرهـنـگ بـشری مـی بـاشـد، هـمــواره بـــــا روح و عواطــف انـسـانی سـر و کـار داشـتـه، در نــوازش آن نـقـش بـس مـهـم دارد، هـنــر موسیقی یکی از مُبرم تریـن نـیـازمـنـدی هــای انـسـانــی بـوده و بــا سـرشـــت و ســرنـوشـت انـسـان پـیـونـد ناگسستنی دارد... ا
وقـتـی بـا خـیـر مـحـمد چــاووش ملاقـات میـکـنـیـد، انسانی حلیم و مـتـواضـع و در عین زمان بـا مـنـاعت و سربلند را در برابر خـود مـی‌بـیـنـیـد. مـنـاعـت نـفـس و غرور مشـروع انـسـانی او در عین فـروتـنـی، از اعـتـمـاد بـه نـفـس و روحـیـۀ بـلند اتکا به خــود و بــاور هــای مـلـی او سر چشمـه می‌گـیـرد. یکجا با این روحیه، پـیـگیری در کـار، عـشـق و عــلاقۀ پــایــان نـاپـذیـر به مـوسیـقـی مـلـی و باور به موفقیت درین ساحه او را از دیـگـران مـتـمـایز می‌سازد. آهـستـه و شمــرده حــرف مــیــزنــد، بــا قـاطـعـیت از فکر و نظر خود دفاع میکند، شـوخ طـبـع و بـذلـه‌گــو است، با تبسم و صمیمیت شما را استقبال میکند... ا
در یـکـی از کـوچـه ها، در قریۀ دور افتاده در جوی زندان ولایت سمنگان، آواز خوش تــارهـا، صــدای آرام و متین چکش سبک بر روی چـوب تــراش خـــورده بــا صـــدای خـش خـش دسـتـان گــره بـسـتـۀ استاد مـحمد قل هفتاد ساله، موسیقی زندگی را تشـکـیـل مـی دهـد. دنبوره ها، در کنار دیــوار کـاه گـلـی کارگاه استاد محمد قل، صـف کـشـیـده انـد و انـتظار می کشند تا اسـتـاد، تارها را بر شانه های شان ببندد و آنـهـا نـیـز بـا شـور فـراوان، پـس از آشنا شـدن بـا سـر انـگشتان نوازندگان، بنالند. این روزها استاد محمد قل دنبوره ساز، به گفـتـۀ خـودش وقت سرخاریدن ندارد و به قول معروف دست به دستش... ا
اوشبو طریقت، عرفانی و فـلـسفی تفکر ایگـه سـی، «مـولـوی»، «مولانا» و عادی خـلـق ایچیده «ملای روم» لقب لری بیلن شهـرت قـازانگن بویوک شاعر جلال الدین محمد بـن بهـاؤالـدیـن ولد نامیگه منسوب دیر. تـورکـیه لیک ییریک تصوفشناس عالم مـرمـره اونیویرسیتی الهیات فاکولته سی نـیـنـگ اسـتـادی دوکتور سلجوق ایرآیدین «تـصـوف و طـریـقت لر» ناملی کتابیده، او نـیـنـگ آتـه سـی حقـیـده قـویـیده گیدیک مـعـلـومـات بـیـره دی: «سـلـطـان الـعـلما لـقـبـی بـیـلن تنیلگن محمد بهاؤالدین ولد بـن حـسـیـن البکری بلخ شهریده دنیا گه کـیـلـدی. آنـه سـی، خــراسان پادشاهی علاؤالدوله خوارزمشاه نینگ... ا
افغانستان‌ده مـطـبـوعـات تـاریـخی رسمی صورتده، امیر شیر علی‌خان حـکمدارلیگی پیتیده «شمس النهار» نـاملـی جـریـده‌نینگ نشـرگـه ایـتـیـلیـشـی بـیـلـن باشله‌نسه هم، انه شو دولتی مطبوعات اون تورتینچی شمسی هجری عصرنینگ بیرینچی رُبعی‌نینگ سونگی‌گه‌چه، فقط‌گینه اولکه پایتختی بولگـَچ کابل‌ده خاص بیر نرسه‌گه ایله‌نیب کیتگن ایدی. شوکبی محمود طرزی محرریتی آستیده کابل‌ده اوز ایش و فعالیتینی باشله‌گن «سراج الاخبار» ۱۲۹۰ نچی هجری شمسی ییل‌نینگ میزان آیی، اکتوبر ۱۹۱۱ موقوت نشریه‌سی، همده «امان افغان»، (۲۲ حمل ۱۲۹۸ هجری- ۱۲ اپریل ۱۹۱۹) نشریه‌سی هم انه شو وضعیت‌گه ایگه ایدی.
بیراق میلادی ۱۹۲۹ نچی، شمسی هجری ۱۳۰۸ نچی ییل، نادرخان قدرت‌گه ایریشیشی بیلن مرکزدن آرتیق بعضی بیر ولایت‌لرده هم اوشبو دولتی مطبوعات، کیچیک چاپ ماشین و اوسکینه‌لر ایش‌گه توشیشی بیلن اوز فعالیتینی باشله‌دی. ظاهرشاه حاکمیت‌گه ایریشیشی بیلن میلادی ۱۹۳۳، شمسی هجری ۱۳۱۲ ییل زمان تقاضاسی‌گه اساساً زمانوی عامه اخبارات واسطه‌لری‌نینگ رواج و رونقی اوچون بیر خیل ینگی زمینه‌لر یره‌تیلدی.
مسلط حکومت تیلی بولگـَچ عاموی اخبارات واسطه‌لری اوز ایش و فعالیتینی کینگه‌یتیریش دوامیده هجری شمسی ۱۴ نچی عصرنینگ بیرینچی رُبعی‌گه‌چه کابل و نیچه شهرنینگ چیگره‌سی‌گه قمه‌لیب قالگن دولتی مطبوعات، اولکه‌نینگ تورلی ولایتلریده، دولتی باسمه‌خانه‌لر قوریلیشی بیلن اولکه مقیاسی‌ده رواج تاپه باشله‌دی. لیکن، مطبوعات عموم صورتده شو دورلرده فقط‌گینه دولت سیاستی‌نی تبلیغ قیلووچی یگانه واسطه سنه‌لیب، حاکم سیاسی توزوم منفعتی‌گه خذمت قیلر ایدی.
دولت رسمی تشکیلاتی شودورلرده بوتونله‌ی پشتوله‌شیب کیتگن بولسه هم، لیکن پشتو تیلی یانی‌گه دری تیلی مطبوعات‌ده رسمی تیل صفتی‌ده اوزیگه خاص اورین‌گه ایگه ایدی. دیمَک، شو دورلرده پشتو تیلی‌نی افغانستان‌نینگ معارف، اداری و نظامی تشکیلاتی‌ده حاکم تیل‌گه ایله‌نتیریش همده اونینگ رُشد و تکامل ایتیشی اوچون دولت رسمی‌لری تمانیدن، بی‌ملال کتته هزینه‌لر خرج ایتیلر ایدی.
لیکن اولکه‌میزده حیات کیچیرووچی باشقه اتنیکی تشکیل‌لر، جمله‌دن تورک- اوزبیک خلقی‌نینگ اوسمیر تیل و ادبیاتی‌نی اونیب- اوستیریش اوچون نه یلغوز قوله‌ی زمینه یره‌تیلمه‌دی، بلکه اوشبو تیل‌نی رسمی اداره‌لر، همده تعلیمی و تحصیلی بیلیم درگاه‌لری‌دن هیده‌ب، تورکی زبان اهالی اوچون آنه تیللریده اوقیش- یازیش قطغان ایتیلدی، شونینگ‌دیک اوزبیک- تورکمن تیللریده بولگن نادر قولیازمه نسخه‌لر، بیتیک تاش‌لر و تاریخی- مدنی یادگارلیک‌لر ظاهرشاه‌نینگ استبدادی سیاستی‌گه اساساً یوقه‌تیله باشله‌دی.
البته شونده‌ی بیر آغیر وضعیت‌ده افغانستان‌ده‌گی تورک- اوزبیک خلقی اوچون، مدنی حیات ساحه‌لری‌ده، جمله‌دن عاموی اخبارات واسطه‌لری بوییچه، دولت رسمی‌لری تمانیدن قه‌ی درجه‌ده امکانیت یره‌تیب بیریلیشی اوزیدن اوزی معلوم.
میلادی ۱۹۷۷ نچی شمسی هجری ۱۳۵۷ نچی ییلده ثور آیی‌نینگ حربی کودتاسی‌دن کیین، رسمی صورتده اولکه‌نینگ آنه یاسا (اساسی قانونی‌ده، محکوم ملیت‌لر قطاری‌ده، تورک- اوزبیک تیل و ادبیاتی اوچون هم معلوم درجه‌ده، مثبت ادیم‌لر کوتاریلیب و بعضی بیر فرهنگی یوتوق‌لر قول‌گه کیله باشله‌دی. شو وقت‌لرده اوزبیک تیلیده «یولدوز» جریده‌سی مطبوعاتی فعالیت‌گه باشله‌ب، کیین تورکمن تیلیده «گوراش» ناملی جریده هم چاپ زمینه‌سینی تاپدی. شونینگ‌دیک عاموی اخبارات واسطه‌سی بولمیش افغانستان دولتی رادیو- تلویزیونی آرقه‌لی هم، باشقه کیچیک اتنیکی تشکیل‌لر قطاری‌ده تورک-اوزبیک تیلیده هم رادیو آرقه‌لی وقت اجره‌تیلیش‌دن آشه، اولکه‌نینگ معارف و تحصیلی قِسم‌لریده بعضی بیر کوزگه کورینرلی فرهنگی حرکت‌لر یولگه تشله‌ندی، لیکن اوشبو ایش‌لر تولیق صورتده ایزیلیب- یینچیلگن بیر بای فرهنگ‌نی رواج و رونق تاپیب، قیته تیرغیزیش اوچون ییترلی ایمَس ایدی.
شو کبی انه شو دورده دولتی سیستم‌لری بیر بولمیش افغانستان و اورته آسیا جمهوریت‌لری جمله‌دن ساویت اوزبیکستانی بیلن مدنی علاقه‌لر قوریلیب، تورک-اوزبیک ضیألی‌لری اوچون تشقی مملکت‌لرده بیلیم آلیش و تحصیل اوچون قوله‌ی زمینه‌سی یره‌تیلدی. هجری ۱۳۵۷ ییلدن باشله‌ب، ۱۳۶۹ نچی ییل‌گه‌قدر، یولدوز جریده‌سی‌دن بولک، اوزبیک تیلیده باشقه بیر رسمی جریده و مجله آچیلگن بولمسه هم، افغانستان مرکزی، کابل‌دن باشله‌ب تورلی شهر و ولایت‌لرده باسیلیب چیقه‌دیگن دولتی نشریه‌لر ترکیبی‌ده، جمله‌دن فاریاب، جوزجان، بیدار و... روزنامه و جریده، همده ملیت‌های برادر، عرفان، فرهنگ مردم، ژوندون و... مجله‌لری آرقه‌لی اوزبیک تیلیده نشرات بولر ایدی. ۱۳۸۱ ییل افغانستان‌ده طالبان دهشتلی حاکمیتی آغدیریلیب، بیرلشگن ملت‌لر تشکیلاتی تشبثی‌ده ینگی انتقالی حاکمیت قوریلیشی بیلن ۱۳۸۲ ییلده ینگی آنه یاسا تصویب بولیب چیقدی. آنه یاساگه قید ایتیلیب اوتگن ماده‌لر حکمی‌گه اساساً مملکت‌ده سوز و مطبوعات ایرکین‌لیگی تأمینله‌نیب، اعلان ایتیلدی.
اوشبو سیاست حکم‌لری‌نینگ یاروغلیگی‌ده، مملکت‌ده اونلَب و یوزلَب عاموی اخبارات واسطه‌لری سنه‌لمیش رادیو- تلویزیون، جریده، مجله، آی‌لیک، روزنامه، فصلنامه و موقوت و غیر موقوت نشریه‌لر مطبوعاتی فعالیت‌گه باشله‌دی. بیز اوشبو مقاله آرقه‌لی اخیرگی بیر عصر دوامیده نشردن چیقیب، فعالیت‌لری توخته‌گن، همده نشراتی دوام ایتیب کیله‌دیگن چاپی عاموی اخبارات واسطه‌لرینی بو ییرده سنه‌ب اوتیب، عزیز اوقووچی‌لرنی اولر بیلن تانیشتیریش نیّت‌ده میز:ـ
یولدوز جریده‌سی: افغانستان‌ده ۱۳۵۷ ییل ثور آیی‌نینگ سیاسی اوزگریشی‌دن کیین مملکت‌ده‌گی اوزبیک خلقی‌نینگ مدنی- تاریخی‌ده ایلک بولیب، مطبوعاتی حیات‌گه باشله‌گن یولدوز جریده‌سی‌نینگ بیرینچی سانی، حرمتلی محمد امین اوچقون باش محررلیگی‌ده ۱۳۵۷ ییل سرطان آیی‌نینگ (۲۴) کابل‌ده افغانستان دولتی تشکیلاتی‌ده ینگی‌دن آچیلگن قوم و قبیله‌لر وزارتی چوکاتی‌ده اوز اورگانیک فعالیتینی باشله‌دی. هجری ۱۳۵۹ نچی ییل آیخان بیانی یولدوز جریده‌سی‌نینگ مدیری بولدی. ۱۳۶۳ ییل‌نینگ آخرلری‌ده بو جریده تشکیلاتی بلخ ولایتی‌گه کوچیریلدی. ۱۳۶۴ ییلدن باشله‌ب ۱۳۶۹ نچی ییل‌گه‌چه حرمتلی عبدالله رویین یولدوز جریده‌سی‌نینگ باش محرریتی‌ده وظیفه بجـَریب، کتته فرهنگی خذمت‌لر بجـَریش‌گه امکانیت تاپدی، انه شو وقت‌لرده اوشبو جریده‌نینگ عادی نشراتی یانی‌ده امیر علیشیر نوایی‌نینگ (مجالس النفایس، لسان الطیر، نظم الجواهر) و شاه مشرب دیوانی‌نینگ متنی، اوشبو جریده آرقه‌لی نشر ایتیلدی. شو وقت‌ده یولدوز (بیش مینگ تیراژ) ده تورت صفحه‌لیک اخباری کاغذده چاپ بولیب، مزارشریف‌دن آرتیق، جوزجان، سرپل، فاریاب، اندخوی، آقچه، قندوز، تخار و سمنگان‌ده ییر و هوایی دولتی ترانسپورت آرقه‌لی یباریلیب ترقه‌لر ایدی. هجری ۱۳۷۹ ییل افغانستان‌ده دُکتور نجیب‌الله حاکمیتی تونتریلیشی و مجاهدلر حاکمیتی اورنه‌تیلیشی بیلن، تورلی ولایت و منطقه‌لر ارتباطی، کابل‌ده مرکزلشگن کوچ‌سیز دولت بیلن اوزیلیب، شمالی ولایت‌لر افغانستان ملی اسلامی جنبشی قولی‌گه اوتدی.
شو دورده یولدوز جریده‌سی‌نینگ تشکیلاتی مادی قیینچی‌لیک‌لرگه دوچ کیلیب، بیر آز مدت فعالیتی توخته‌ب قالدی و کیین بیر خیل اوزبیک ضیألی‌لری تشبثی بیلن، ینه‌ده فعالیت‌گه باشله‌ب، حرمتلی نورالله آلتای- اونینگ باش محرری صفتی‌ده تعیین‌لَندی، یولدوز گستتنری چاپی تخنیکی‌ده کتابچه شکلی‌ده ایکّی یوز تیراژده نشر بولر ایدی و...
قویاش فصلنامه‌سی: اوشبو فصلنامه‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۷۱ ییلنی حوت آیی‌ده فاریاب ولایتی مرکزی بولگچ، میمنه شهریده‌گی فاریاب ولایتی، امیر علیشیر نوایی فرهنگی انجمنی تمانیدن، حرمتلی سید تاج الدین تاشقین بهایی باش محرریتی و محمد کاظم امینی اهتمامی‌ده، میمنه شهری‌نینگ احساس‌لی فرهنگ‌سیور کیمسه‌لری خرجاتی بیلن، بیر مینگ تیراژده فاریاب دولتی باسمه‌خانه‌سی‌ده نشردن چیقه باشله‌دی. قویاش فصلنامه‌سی‌نینگ بیرینچی، اوچینچی و تورتینچی سانی محمد کاظم امینی باش محرریتی آستیده فاریاب دولتی باسمه‌خانه‌سی‌ده گستتنری شکل‌ده باسیلیب چیقدی و مالی امکانیت بولمَس‌لیگی سببلی مطبوعاتی فعالیتی اوز یکونیگه ییتتی.
توغری یول: اوشبو مجله بلخ ولایتی، امیر علیشیر نوایی فرهنگی انجمنی‌نینگ اوزبیک و تورکمن تیللریده چیقه‌دیگن ایکّی- اوچ آی‌لیک علمی- تحقیقی و ادبی مجله‌سی بولیب، بیرینچی سانی ۱۳۷۱ ییل‌نینگ سنبله آیی‌ده، حرمتلی عبدالله رویین باش محررلیگی‌ده، بلخ دولتی مطبعه‌سی‌ده، نشرگه چیقه باشله‌دی.
کیین توغری یول‌نینگ ایکینچی، اوچینچی، تورتینچی، بیشینچی و... سان‌لری پوهنمل سید محمد عالم لبیب باش محررلیگی‌ده، امیر علیشیر نوایی حضرت‌لری نامیده‌گی باسمه‌خانه‌ده، افغانستان ملی اسلامی جنبشی‌نینگ سیاسی مرکزی بولگـَچ مزارشریف‌ده، نشر بولر ایدی. اوشبو فصلنامه‌نینگ ایشی بیش ساندن کیین تورلی قیینچی‌لیک‌لر جمله‌دن اقتصادی و اداری تشکیلات بولمَس‌لیگی سببلی، اوزی‌نینگ اورگانیک مطبوعاتی فعالیتینی دوام ایتتیره‌آلمَس‌دن، بوتونله‌ی نشردن قالدی.
یاغدو مجله‌سی: اوشبو فصلنامه امیر علیشیر نوایی فرهنگی انجمنی، مرکزی شوراسی‌نینگ
نشریه‌سی بولیب، بیرینچی سانی ۱۳۷۴ ییل جوزا آیی‌ده پوهنمل سید محمد عالم لبیب باش محرریتی‌ده، گستتنری شکل‌ده اوز مطبوعاتی حیاتی‌گه باشله‌دی. البته بو فصلنامه‌نی مطبوعاتی فعالیت قیله‌آلمَس‌لیگی‌نی اساسی سببی مالی امکانیت یوق‌لیگی تشکیل بیره‌ر ایدی.
چاووش مجله‌سی: بو مجله‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۷۸ نچی ییل‌نینگ اسد و سنبله آیلریده، شمال ولایت‌لری طالبان گروهی‌گه ساتیلیب و اولرنینگ دهشتلی استیلاسی‌دن کیین، (تورکستان افغانیه) شمال ولایت‌لریدن، پاکستان‌گه بدرغه بولیب بارگن ضیألی و قلم‌کش‌لر واسطه‌سی‌ده، امیر علیشیر نوایی فرهنگی انجمنی‌نینگ مرکزی شوراسی نامیدن پشاور شهریده نشر ایتیله باشله‌دی. اونینگ باش محرری حرمتلی رحیم ابراهیم و اورین باسری محمد عالم کوهکن ایدی. چاووش‌نینگ عمومی تیراژی بیش یوزته بولیب تورت تیل (اوزبیک، ترکمن، دری و پشتو) تیللریده هر ایکّی آی‌ده بیر سان نشر بولر ایدی. چاووش‌نینگ مالی خرجاتی، پاکستان همده سعودی عربستان‌ده مهاجر بولگن افغانستان‌لیک تورکتبار مهاجرلر تمانیدن، یاردم بولر ایدی. اوشبو مجله‌نینگ بیرینچی و ایکّینچی سانی، سعودی عربستان‌ده‌گی احساس‌لی تاجر حاجی کریم نظر فاریابی مادی یاردمی بیلن چاپ بولدی. چاووش مجله‌سی‌دن آلتی سان نشر بولیب قریب بیر یریم ییل بدرغه‌لیک‌ده اوز حیاتی‌گه دوام بیردی. کیین ۱۳۷۹ ییل‌نینگ میزان- عقرب آیلریده اوزی‌نینگ بیشینچی و آلتینچی سان‌لری‌گه ییتگـَچ، اونینگ مطبوعاتی فعالیتی ایریم مادی قیینچی‌لیک سببلی، بوتونله‌ی توخته‌ب قالدی.
اولوس: اوشبو ایکّی هفته‌لیک (بیر آی‌ده ایکّی مرته نشر بوله‌دیگن) جریده‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۱ ییل‌نینگ دلو آیی‌ده، مزارشریف‌ده میرزا اولوغ بیک فرهنگی انجمنی نامیدن، حرمتلی انجنیر احمد امتیازی و هدایت الله هدایت باش محرریتی‌ده تورت صفحه‌لیک کیچیک قطع و صحافت‌ده بیر مینگ تیراژ چاپ بولدی. اوشبو جریده مزارشریف‌دن آرتیق فاریاب، سرپل و جوزجان ولایتلریده ترقه‌لر ایدی. کیین ایکّی هفته‌نامه بولگن اولوس مادی و اداری قیینچی‌لیک‌لر طفیلی آی‌لیک بولیب، اوزبیک- تورکمن و دری تیللریده نشرات قیلر ایدی، اولوس نشریه‌سی‌نینگ خرجاتی امتیاز ایگه‌سی تمانیدن تیارلنر ایدی. اولوس جریده‌سی (۷۰) سانی‌گه ییتگچ ۱۳۸۶ ییلدن بویان نشردن قالیب، اونینگ فعالیتی توخته‌لیشی‌نی اساسی سببی، مسوول مدیری‌نینگ کابل‌ده ینگی وظیفه‌گه کیریشی دیب ایتیله‌دی.
بیلگی هفته‌لیگی: اوزبیک تیلیدهگی اوشبو هفته‌لیک افغانستان‌ده طالبان دهشتلی حاکمیتی آغدیریلیشی‌دن کیین، اولکه مرکزی، کابل شهریده استقامت قیلیب تورگن اوزبیک ضیالی و تورلی بیلیم یورت‌لری‌ده، تحصیل قیلیب تورگن محصل و اوقووچی‌لر همده بی‌بی‌سی رادیوسی‌نینگ اوزبیکچه دستوری‌ده خذمت‌ده بولگن ییگیت‌لر تمانیدن ایش‌گه باشله‌ب، بیرینچی سانی ۱۳۸۴ ییل‌نینگ ۲۲ میزانی‌ده، حرمتلی فضل احمد بورگیت امتیاز و دکتور هارون هاریمس باش محرریتی‌ده، عالی قطع و صحافت بیلن تورت کتته صفحه‌گه مصور شکل‌ده، ایکّی مینگ تیراژده چاپ بولیب، خرجاتی‌نینگ اساسی قِسمینی فاریاب و تخار ولایت‌لریدن تولـله‌نگن فرهنگ‌سیور اهالی‌نینگ، مادی یاردمی، تشکیل بیره‌ر ایدی.
بیلگی جریده‌سی‌نینگ دفتری کابل شهری‌نینگ کارته چهار منطقه‌سی‌ده بولیب. باسیم‌دن چیقگندن کیین، شمالی ولایت‌لر جمله‌دن تخار، بدخشان، سمنگان، بلخ، جوزجان، سرپل، اندخوی، میمنه‌ده ییباریلیب ساتیلر ایدی. بیلگی هفته‌لیگی‌نینگ مطبوعاتی فعالیتی (۴۰) ساندن کیین ۱۳۸۶ ییل، حمل آیی‌نینگ (۱۹) ده توخته‌لیب قالدی. اوشبو هفته‌لیک‌نینگ نشراتی بیر ییل و سیکیز آی‌دن کیین ۱۳۸۸ نچی ییل‌نینگ قوس آیی‌ده قیته‌دن باشله‌نیب و ایکّینچی باسقیچی‌گه قدم قوییب اونینگ (۴۱) نچی سانی چاپ ایتیلدی.
تخارستان کوزگوسی: اوشبو جریده اوّل‌ده هر ایکّی هفته‌ده بیر سان چیقه‌ریلیب، حاضر ایسه هر آی‌ده بیر سان ترقه‌له‌دی. اونینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۶ ییل، ثور آیی‌نینگ (۲۶) نچی‌سی‌ده حرمتلی فضل احمد بورگیت امتیازی و دکتور نصرالله قاضی‌زاده باش محرریتی‌ده، بیر مینگ تیراژ بیلن (A3) صفحه‌ده، کابل شهریده چاپ بولیب، کیین تخار ولایتی‌ده ییباریله‌ردی.
تخارستان کوزگوسی‌دن حاضرگه‌چه اون سان چاپ بولیب، اونینگ مالی خرجاتی، امتیاز ایگه‌سی همده تخار ولایتی‌نینگ بعضی بیر فرهنگ‌سیور کیمسه‌لری تمانیدن تیارلنه‌دی.
کوزگو جریده‌سی: اوشبو جریده‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۶ ییل‌نینگ جوزا آیی‌ده پوهندوی سید محمد عالم لبیب باش محرریتی و دکتور محمد هارون تورانی امتیازی بیلن مزار شریف‌ده چاپ ایتیلیب، کیین میمنه شهری‌گه ترقه‌تیله‌ر ایدی. کوزگونینگ تیراژی بیر مینگ نسخه بولیب تورت صفحه‌گه کتته قطع و صحافت بیلن صورت‌لی شکل‌ده نشر بوله‌ر ایدی، اونینگ ایکّینچی و اوچینچی سان‌لری سید محمد انور انیق محرریتی آستیده چاپ ایتیلیب، خرجاتی میمنه شهریده‌گی بیر خیل فرهنگ‌سیور ضیألی‌لر تمانیدن برابرله‌نر ایدی. اوشبو جریده‌نینگ عادی فعالیتی توخته‌لیشی‌گه اساسی سبب، امتیاز ایگه‌سی‌نینگ پرواسیزلیگی دیب ایتیله‌دی.
کوره‌ش گاهنامه‌سی: کوره‌ش‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۶ نچی ییل‌نینگ اسد آیی، محمد رسول اورتاق امتیاز و محرریتی همده محمد نسیم رحمانی اورین‌باسرلیگی‌ده (ییگیت‌لر اوی- اندیشه‌سی‌نینگ عکس ایتتیرووچی) سی صفتی‌ده میمنه شهریده، چاپ‌دن چیقه باشله‌دی. اوشبو گاهنامه مزارشریف و میمنه شهرلری‌ده‌گی عالی اوقوویورت‌لرده بیلیم آلیب تورگن اوقووچی‌لرنینگ مادی یاردمی بیلن اوز مطبوعاتی فعالیتینی آلغه آلیب باریب، حاضرگه‌چه (۱۷) سان چاپ ایتیلگن.
ایشانچ: اوشبو آی‌لیک جریده‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۶ نچی ییل‌نینگ میزان آیی‌ده، سید محمد نعیم اویغون باش محرریتی و احمد فیروز کریمی امتیازی‌ده، میمنه شهریده اوز مطبوعاتی فعالیتینی باشله‌ب، هر آی‌گه بیر سان A3 شکل‌ده دری و اوزبیک تیللریده، بیر مینگ تیراژ ده چاپ ایتیله‌دی.
ایشانچ‌نینگ مادی خرجاتی، میمنه شهری‌نینگ بیر خیل ضیألی‌لری تمانیدن تأمینلنه‌دی. اوشبو جریده هم میمنه شهریده زمانوی چاپ سیستمی موجود بولمَس‌لیگی طفیلی، مزارشریف‌ده چاپ بولیب، کیین میمنه‌گه کیلتیریلیب ترقه‌له‌دی.
میمنه: اوشبو جریده‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۶ ییل میزان آیی، محمد کاظم امینی امتیاز و باش محررلیگی‌ده، میمنه شهریده نشرگه چیقه باشله‌دی. میمنه جریده‌سی هم هر آیی‌ده بیر سان، تورت کیچیک صفحه‌لرده دری و اوزبیک تیللریده نشر ایتیلیب، اونینگ مالی هزینه‌سی باش محرر تمانیدن برابرلنه‌ردی. اوشبو آی‌لیک جریده اوزبیک و دری تیللریده ترقه‌لیب حاضرگه‌چه (۱۷) سانی چیققن.
ایلدیز: اوشبو جریده‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۷ ییل، سرطان آیی‌ده مزارشریف شهریده نشرگه چیقه باشله‌گن. ایلدیز بلخ ولایتی، مزارشریف‌ده جایلشگن ایریم عالی اوقوویورت‌لر محصل‌لری واسطه‌سی‌ده (متفكر یاشلر فرهنگی انجمنی) نامیدن، شمال ولایت‌لری‌نینگ بیر خیل فرهنگ‌سیور اهالی‌سی‌نینگ مالی یاردمی بیلن نشر بوله‌دی. ایلدیزنینگ مسوؤل مدیری حرمتلی سید فرید بهرامی، باش محرری عنایت الله شهیر و امتیاز ایگه‌سی دیر.
نوایی: اوشبو آی‌لیك جریده‌نینگ بیرینچی سانی، ۱۳۸۷ نچی ییل‌نینگ سنبله آیی‌دن مزارشریف شهریده چاپ‌دن چیقدی. اونینگ مسوؤل مدیری عبدالوهاب توره‌زاده، باش محرری محمد هاشم همدم، امتیاز ایگه‌سی افغانستان ییگیت‌لر جنبشی‌نینگ بلخ‌ده‌گی ولایتی شوراسی دیر. اوشبو آی‌لیک دری و اوزبیک تیللریده A3 شکل‌ده چاب ایتیله‌دی.
وطنداران (وطنداش‌لر): اوشبو هفته‌لیك سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جریده ۱۳۸۵ ییلده اطلاعات و فرهنگ وزیرلیگی‌نینگ، ترقه‌تیش ریاستی چوكاتی‌ده مطبوعاتی ایش باشله‌ب، اوزبیكچه قِسم‌نینگ مدیری حرمتلی امان الله رحیمی دیر. اوشبو جریده بیر مینگ تیراژ ده، آزادی باسمه‌خانه‌سی‌ده، اخباری كاغذ بیلن، تورت بیت‌ده، كتته قطع صحافت بیلن كابل‌ده چاپ ایتیلیب، سونگره شمالی ولایت‌لرده پُسته آرقه‌لی ییباریله‌دی. حاضرگه‌چه اوندن (۱۱۸) سان نشردن چیققن.
ایزگو- تویغو: اوشبو آی‌لیک جریده ۱۳۸۶ نچی ییل جوزجان ولایتی‌ده تأسیس ایتیلدی. دیمَک اوشبو آی‌لیک مزارشریف شهریده قوریلگن، ظهیرالدین محمد بابر نامیده‌گی فرهنگی انجمن، ولایتی شوراسی‌نینگ اختصاصی نشریه‌سی بولیب. حرمتلی سید سراج الدین قانع باش محرریتی‌ده A3 اولچاووده، بیش یوز تیراژده، تورت بیت‌ده، اوزبیک و دری تیللریده چاپ ایتیله‌دی.
آیدین مجله‌سی: افغانستان‌ده ینگی آنه یاسا (اساسی قانون) یوتوق‌لری‌دن سنه‌لمیش سوز و مطبوعات ایرکین‌لیگی‌دن فایده‌له‌نیب، اوز مطبوعاتی حیاتی‌گه باشله‌گن اوزبیک تیلیدهگی ایلک مجله بولیب، ۱۳۸۷ نچی ییل‌نینگ حمل آیی‌دن باشله‌ب کابل شهریده چیقه باشله‌دی. آیدین آی‌لیک مجله‌سی، آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی‌نینگ اختصاصی ترقه‌تمه‌سی بولیب حرمتلی عبدالرحیم معصومی باش محرریتی‌ده چاپ بوله‌دی. اوشبو مجله کابل‌ده‌گی افغان مسلکی باسمه‌خانه‌سی‌ده بیش یوز تیراژده رنگلی، مقوا شکل‌ده، چیرایلی قطع و صحافت بیلن اوزبیک و دری تیللریده (۳۵-۴۵) بیت‌لرده تحریر هیأتی نظری آستیده (فرهنگی، اجتماعی و ادبی) موضوع‌لرگه عاید، باسیلیب چیقه‌دی. آیدین مجله‌سی حاضرگی افغانستان‌دگی تورک مطبوعاتی‌ده، اوزبیک تیلیدهگی یلغوز مجله صفتی‌ده کابل‌دن آرتیق شمال ولایتلریده ییباریلیب توزیع بوله‌دی. مجله‌نینگ دفتری کابل شهری‌نینگ جمال مینه‌سی، محمدیه مسجدی‌نینگ قاشی‌ده جایلشگن.
آیدین سرپل: اوشبو آی‌لیک ۱۳۸۴ نچی ییل پوهیالی عبدالغفور دستیار باش محررلیگی‌ده، آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی (سرپل ولایتی آیدین یوکسک اورگه‌نیش مرکزی) تمانیدن، ایلک ولایتی نشریه صفتی‌ده چیقه باشله‌دی. آیدین سرپل (A3) اولچاووده اوزبیک- دری تیللریده چاپ ایتیله‌دی.
آیدین اندخوی: اوشبو آی‌لیک ۱۳۸۵ نچی ییل، حرمتلی عبدالاحد حقیار باش محررلیگی و امیر حمزه خلیق اورین‌باسرلیگی‌ده، آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی (اندخوی اولوسواللیگی آیدین یوکسک اورگه‌نیش مرکزی) تمانیدن تأسیس ایتیلدی. آیدین اندخوی آی‌لیگی (A3) اولچاووده، تورت بیت‌ده، اوزبیک-دری تیللریده چاپ ایتیله‌دی.
آیدین فاریاب: اوشبو هفته‌لیک جریده هم آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی (فاریاب ولایتی آیدین یوکسک اورگه‌نیش مرکزی) تمانیدن حرمتلی احمد الله عرب باش محرریتی و نظر محمد رضوانی اورین‌باسرلیگی‌ده، بیش یوز تیراژده نشر بوله‌دی. اوشبو هفته‌لیک‌دن حاضرگه‌چه (۵۱) سان باسیلیب چیققن.
آیدین تالقان: اوشبو جریده هر آی‌ده بیر سان، آیدین افغانستان فرهنگی انجمنی (تالقان ولایتی آیدین یوکسک اورگه‌نیش مرکزی) تمانیدن (A3) اولچاووده، تورت بیت‌ده، حرمتلی انجنیر عبدالمناف فیضی باش محرریتی‌ده، تالقان شهری، تخار ولایتی‌ده چاپ ایتیله‌دی. بو آی‌لیک جریده ۱۳۸۶ نچی ییل‌نینگ حوت آیی‌دن باشله‌ب اوز مطبوعاتی فعالیتی‌گه باشله‌ب، اوزبیک و دری تیللریده نشر بوله‌دی.
آق یول گاهنامه‌سی: اوشبو ادبی، فرهنگی و اجتماعی گاهنامه‌نینگ امتیاز ایگه‌سی عزت الله كیغام، مسوؤل مدیری نوراحمد یورتداش، باش محرری بهرام بیره‌م بولیب، اونینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۸ نچی ییل (ثور آیی‌نینگ ۱۲ سی) كابل شهریده چاپ‌دن چیقه باشله‌دی. اوشبو گاهنامه اوزبیك و دری تیللریده نشرات بیریب، تورت صحیفه‌ده، تحریری کاغذده كتته قطع صحافت بیلن نشر ایتیله‌دی.
بولاق: اوشبو اجتماعی و فرهنگی آی‌لیک، بلخ بیلیم یورتی، تیل و ادبیات فاکولته‌سی، اوزبیک بولیمی‌نینگ اختصاصی نشریه‌سی بولیب، بلخ اوقویورتی‌ده‌گی اوزبیک طلبه‌لری‌نینگ خرجاتی بیلن چاپ بوله‌دی. بولاق آی‌لیگی‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۷ نچی ییل دلو آیی‌ده، ابومسلم تلاش باش محرریتی و عبدالوکیل راشد اورین‌باسرلیگی‌ده چیقه باشله‌ب، (A3) سایزده، بیر مینگ تیراژ بیلن تورت بیت‌ده ترقه‌له‌دی.
ایپک یولی: اوشبو فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و انتقادی آی‌لیک‌نینگ بیرینچی سانی ۱۳۸۸ نچی ییل، سرطان آیی، شبرغان شهریده چیقه باشله‌ب، اونینگ امتیاز ایگه‌سی احمد یما زارع و باش محرری احمد جواد زارع دیر. ایپک یولی آی‌لیگی. (A3) سایزده، هر آیی‌ده ایکّی مینگ تیراژ بیلن ترقه‌لیب، مزارشریف و میمنه شهرلری‌ده هم یوباریله‌دی.
تورکمن تیلیده چاپ ایتیله‌دیگن نشریه‌لر
گوره‌ش جریده‌سی: اوشبو هفته‌لیک افغانستان‌ده (میلادی ۱۹۷۸ نچی ییل) مارکسیستی کودتاسی یوز بیرگن‌دن کیین، قوم‌لر و قبیله‌لر وزارتی تشکیلاتی‌ده اوز مطبوعاتی فعالیتینی باشله‌ب اونینگ باش محرریتی لوازمی‌ده محمد صدیق امینی ایش بجره‌ر ایدی، گوراش کیین جوزجان ولایتی‌ده کوچیریلدی.
گونش فصلنامه‌سی: تورکمن تیلیدهگی اوشبو مجله ۱۳۷۷ نچی ییل‌نینگ حمل آیی‌دن نشرات‌گه باشله‌ب حاضرگه‌چه اوندن (۳۵) سان نشر بولگن. گونش فرهنگ، تاریخ و اجتماعی تورموش‌گه عاید فصلنامه مجله بولیب، اونینگ اساسچی و باش محرری حرمتلی عبدالمجید توران و مسوول مدیری محمد صدیق امینی دیر. اوشبو فصلنامه افغانستان تورکمن‌لر فرهنگی انجمنی‌نینگ نشریه‌سی بولیب، ۵۰ بیت‌ده مقوا و رنگلی شکل‌ده، چیرایلی قطع و صحافت بیلن تورکمن و دری تیللریده چاپ ایتیله‌دی.
گونش هفته‌لیگی: اوشبو هفته‌لیک ۱۳۸۶ نچی ییل‌نینگ میزان آیی‌دن بویان اوز مطبوعاتی حیاتی‌گه باشله‌ب، اخباری کاغذده، تورت بیت‌ده، بیر مینگ تیراژده عبدالرحیم اوراز، الله نظر نظری، عمرقـُل الله‌یاری و عبدالمجید توران نظرلری آستیده چاپ ایتیله‌دی. اوشبو هفته‌لیک هم افغانستان‌ده‌گی تورکمن‌لر فرهنگی انجمنی‌نینگ اختصاصی نشریه‌سی بولیب اورگانیک مطبوعاتی فعالیت قیلیب کیلماقده.
اوشبو مقاله نینگ یازیش‌گه قوییده‌گی قیناق‌لردن فایده‌له‌نیلگن:ـ
ـ۱. آهنگ، پوهاند محمد کاظم، سیر ژورنالیزم در افغانستان، چاپ بنگاه انتشاراتی میوند، کابل ۱۳۸۷ صفحات ۳۰ـ ۷۶
ـ۲. اوشه اثر ،۱۳۹ بیت
ـ۳. یولدوز جریده‌سی‌نینگ تورلی کلکسیون‌لری ۱۳۵۷ ییلدن ۱۳۷۴ نچی ییللر
ـ۴. قویاش فصلنامه‌سی کلکسیونی ۱۳۷۱ ـ ۱۳۷۳ ییللر
ـ۵. توغری یول مجله‌سی کلکسیونی
ـ۶. یاغدو مجله‌سی‌نینگ کلکسیونی
ـ۷. چاووش مجله‌سی، ۵.ـ ۶. سان‌لری
ـ۸. بیلگی هفته‌لیگی کلکسیونی ۱۳۸۶-۱۳۸۴ییللر
ـ۹. اولوس جریده‌سی‌نینگ تورلی سان‌لری
ـ۱۰. ایشانچ جریده‌سی‌نینگ کلکسیونی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ ییللر
ـ۱۱. کوره‌ش جریده‌سی‌نینگ کلکسیونی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ ییللر
ـ۱۲. میمنه جریده‌سی‌نینگ کلکسیونی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ ییللر
ـ۱۳. ایلدیز جریده‌سی، بیرینچی سانی سنبله آیی ۱۳۸۷ نچی ییل
ـ۱۴. نوایی آی‌لیگی ۱۳۸۷ نچی ییل، ایكّینچی سانی، سنبله آیی
ـ۱۵. وطنداران هفته‌لیگی، كلكسیون‌لری
ـ۱۶. ایپک یولی، بیرینچی سانی، سرطان آیی، ۱۳۸۸ نچی ییل
ـ۱۷. بولاق آی‌لیگی، ایکّینچی ییل، آلتینچی سان، جوزا آیی ۱۳۸۸ نچی ییل
ـ۱۸. ایزگو- تویغو آی‌لیگی، ۱۳۸۷ نچی ییل، جدی آیی
ـ۱۹. آیدین مجله‌سی کلکسیونی، ۱۳۸۷ نچی ییل
ـ۲۰. آیدین فاریاب هفته‌لیگی کلکسیونی، ۱۳۸۷ نچی ییل
ـ۲۱. آیدین تالقان آی‌لیگی، ۱۲ نچی سان ۱۳۸۷ نچی ییل
ـ۲۲. آیدین اندخوی آی‌لیگی کلکسیونی، ۱۳۸۵ نچی ییل
ـ۲۳. آیدین سرپل آی‌لیگی کلکسیونی، ۱۳۸۶ نچی ییل
ـ۲۴. آق یول، بیرینچی سانی، ۱۳۸۸ نچی ییل
یازوچی: الحاج محمد کاظم امینی
.jpg)
محبوب القلوب، تعلیمی، تربیتی و سرگرمی
قاری عظیمی، شرح زندگانی و دیوان مکمل
یولدوزلر، شرح زندگانی شعرای اوزبیک
بنیاد اجتماعی و فرهنگی بیانی فیس بوک
استاد ملا تاج محمد سرپلی، درفیس بوک
بیناد اجتماعی و فرهنگی بیانی در یوتوب
استاد ملا تاج محمد سرپلی در یوتوب
بازی های عامیانۀ اوزبیکان جوزجان، یارقین
نشرات ما در فضای مجازی
افــغـانسـتـان نـیـنـگ شـمالی ولایتـلریده استـقامـت قـیـلووچی اؤزبـیـکـلـر، باشقه خـلقـلر قـطاری، اؤزی نـیـنـگ جوده بای و رنگ بــه رنـگ آغــزه‌کــی ایـجـادی بـیـلـن اجــره‌لـیـب تـوره‌دی. مــذکــور مـیــراثـنـی تــؤپلـه‌ش و نـشـر ایـتـیـش، اؤرگـه‌نیش و عــامــه‌لـشتیریش ایشلری سؤنگی ییللر دوامـیـده یــؤلـگه قــویــیــلـه بــاشله‌ندی. ایـنـیـقـسـه، افـغـانسـتان اؤزبیکلری خلق آغزه‌کی ایجادی نمونه‌لری نینگ «خلق دُر دانــه‌لــری» نـامـی بیلن ۱۳۵۹هـجــری و ۱۹۸۰ مــیــلادی یـیـلـده کـابـلـده علیحده کــتــاب حــالــیــده نــشــر ایـتـیـلـیـشی، افــغــانــسـتـان خـلـقـلــری نـیـنـگ ادبی- مـــدنـــی حــیــاتـــیـــده کـــتــتــه واقـعـه بؤلیب قالدی... ا
نـواخـتـن دوتـار از زمــان قـدیـم بدینسو در بـیـن مــردم تـُـرکـمـن مـروج است. الـبـتـه این آلۀ موسیقی جایگاه خـاص را در بـیـن مــردم کسب نـمـوده اسـت. از ایـن سبب دوتـــارنـــوازان بــزرگ و معروف در قسمت استـفـاده و نــوازنـده‌گی افـتـخـار بـزرگ را بـرای مـردم بـخـشـیــده اسـت. دوتـار یک آلۀ موسیقی کلاسیک و قدیمی بوده و در بین مردم تـُرکمن مـروج اسـت که تـوسـط انگشتان نوازنده‌گان بزرگ و معروف نواخته می‌شود. نوازنـده‌گـانـی کـه بـه رمـز هـای هـنـری آن بـلـدیـت کـامل دارند، در محافل بـزرگ با کمپوز های خوب دوتار می‌نـوازنـد و مردم به آواز آن خوب گوش فرا میدهـنـد و تـماشاچیان خود را خوش و... ا
استـعـدادلـی قـوشـقـارچــه چــالـووچـی، سحرلی آوازگه ایگه اشـولـه‌چـی و مـاهـر بستـه‌کـار خـیـر محمد چاووش افغانستان مـوسـیـقـی صنعتی رواجیـگه سلـمـاقلی اولــوش قـوشگن صـنـعـتـکار. او «ظــفــر» انـســامــبـلـی گـه فـعـالیت باشله‌مسدن ایلگری اشوله‌چـیلیک بیلن دانگی چیقیب «سرپل بلبلی» دیـب آت کـوتـرگـن ایـدی. چـــاووش هـنــری فـعـالـیـتــــی «ظــفـر» گـــروهی نیـنـگ تـانـگـیدن باشله‌ب 1360 ییللرگچه اوزلـوک‌سیز صورتده دوام تاپدی. او اوشبو مـوسـیـقـی گــروه تـرکـیـبـی ده هـنـری ایـجـادی ایـش قـیــلـیـب کـتــتـــه تورکومگــه ایــگـه، اوزبـیکچه اشوله‌لرنینگ آرشیفلریده ثبت قیلیب قویدی. ا
افغاستانده‌گی اتاقلی انقلابی شاعرلردن بـیـری عـبـدالحکیم شرعی جوزجانی دیر. او ۱۹۳۴ یـیــلـی جــوزجــان ولایـتـیـده‌گی سـرپـل شهـریـده بیر ضیالی عایله‌ده دنیا گـه کیـلگن. اونینگ تاغه‌سی قاری محمد عظیم عظیمی افغـانـستانـده‌گی مشهور و اقــتــدارلــی اوزبـیـک شـاعـری. اونـینگ اوغــلـی محـمـد کـریـم ذره عـظـیمی هم حاضرگــی زمـان افـغـانستان نینگ اوزبیک یـیـتـوک شـاعرلریدن بیری حسابلـنـه‌دی. بـولـه‌جـک شاعـر باشلانغیچ معلوماتلرنی سرپل شهریده حاصـل قیلدی. ۵۰ ییللرده او طـلـبه‌لـیـک پیتیده کابل اونیورسیتیتیده اونلَب انقلابی روحده‌گی سـتـودیــنـت‌لــر (مـحـصـل‌لـر) بـیــلــن دوســت‌لَــشـــدی، هـــمــده... ا
اوشـبـو کـتـاب قــدیـم زمـانلردن باشله‌ب، اونونچی هجری عصر نینگ باشلریگـه‌چـه یـشه‌ب ایـجـاد قـیـلگن شاعرلرنینگ شرح احوالی و اولرنـیـنـگ اثـرلـریدن نمونه‌لرنی اوز ایـچیگه آله‌دی. اوشبو کتابنی نـشرگه تــیــارلَشـده مهم کتابلردن مـواد آلـیـندی. مــصـرعـی اساسـیـده ۸۷۴ نـچی هجری قـمـریـنـی قـبـول قـیـلیب آلدیک. شونینگ دیک حضرت خـواجـه احـمـد یـسّوی گــــه نــســبــت بـیـریـلــــگـن حـکـــــمـــت لـر، نـســـبـتـی مسـتنـد بولــمه‌گنی اوچون و ۱۳ـ۱۵ نـــچــی عـصـــرلـرده بـو حـــقـــده مـعـلـــومـات بـولـمـــه‌گنــــی سببـلـی بو جلددن تـوشوروب قـالـدیــریلدی. بو باره‌ده ایکّـیـنـچـی جــلــدده مـفـصـل مـعـلـومـات بـیـره‌مـیــز... ا
فـرزنــد بـرومــنــد خلــق اوزبـیک شادروان عبـدالغفار بیانی پس از مبارزات خستگی ناپذیر طولانی و خدمــات ارزنده، در نتیجهٔ رقابت نامشروع و دسیسـه آمیز دشمنان دوســت نـمـا و تضـیـیـقـات ارتـجـاع سیاه داخـلـی نـاگزیر شد به کشور تاجیکستان پناهنده شــود و بـا خــانــوادهٔ خود در آنجا اقــامـت اختـیـار کـنـد. عبدالغفار بیانی در شرایط دشـوار مـهـاجـرت بــه تــاریـــخ 18 جـوزای سـال 1379 در یـکـی از شفاخانه های شهر دوشـنـبـه پاـیتخت تاجیکستان زندگی را پدرود گفت و در همانجا به خاک سپرده شد. امـسال از درگـذشـت فـرزنـد مـتـعـهـد و فـداکـار خـلـق اوزبیک مـرحـوم عـبدالغفار بیانی در شهر دوشنبه پایتخت جمهوری تاجیکستان پانزده... ا
اوزی نینگ موفقیت سِرینی قـویـیـده‌گـی اون ایکـّــی اصــل‌گــه باغلیق بولگنی‌نـی ایـتـیـب، اوغــیـــل‌لـریدن اوشبو نکته‌لرنی دقت‌گـه آلـیـشلــــریـنـی ایـستـه‌گن:ـ الله تــعــالـی دیــنــی و حـضـرت مـحمد (ص) نــیــنــگ شــرعــیــتــی‌نــی دنــیـــا گـــه یـیـتـکه‌زیشنی اوزیم‌گه بیر اساس بیلدیم و هر زمان و هر مکان‌ده اسلام‌نی اساس قـیـلـیـب قـویـدیـم. تـیـگـره‌گـیـمـــده‌گـــی کیشی‌لرنی ایکّی‌گه بولدیم، اولکه‌لرنینگ فتح یا ده فتـح ایـتکن مملکت‌لر اداره‌سی اوچــون بــعــضی‌لــری قیـلیچ‌لر بیلن و بیر قطار مـشــوره‌لـری بیـلـن مـیــنـگه یــاردم ایـتدیلر. اولرنینگ اقبالی یوقاری کیتیشی اوچـــون، اوز یـانیم‌گه آلدیم. اولر کوشکیم نینگ زینتی ایدیلر... ا
اۉیــیــن بالــه‌لــرنـیـنـگ جسمی و ذهنی اولــغــه‌ییــشی و اۉسـیـشی اوچون مهم عــامل دیــر. شـونگـه کــۉره، اۉیین هر بیر بله‌نینگ طبیعی حقی دیر. بـالـه‌لـر ییللر و عصرلر دوامیده، نسلدن-نسلگه اۉینه‌ماق اوچـون تـورلـی اۉیینـلرنی کشف یا اختراع اېـتـگـنـلـر. کـتّه یـاشـلـیـلر ارقه‌لی اختراع قـیـلـیـنـگـن یا بله‌لر بیلن اۉینه‌له‌دیگن جدا سنـاقـلـی اۉییـنـلرنی حسابگه آلمه‌گنده، اۉیینـلـرنـینگ دېیرلی برچه‌سی بله‌لرنینگ اۉزلــری اۉز فــطــری استـعـداد، تــفـکـر و تجربه‌لری ارقـه‌لـی یــره‌تـگـن و اخــتـــراع قیلگنلر. بله‌لر اۉیینلری نینگ بــیر قسمی دایــمــی بـۉلـمـه‌ی، بلـکه زمان اۉتیشی، تــورمــوش شـرایـطـی نـیـنـگ اجتماعی-اقتصادی وضعیتی... ا
عبدالسمیع صورتچی (جـوزجـانانی) پسر چهارم الحاج ملا عبدالـرحـمـان، زادگـــــاۀ مـحــلـۀ بـاغـات کـوچۀ اپردی، گذر رحمت آباد، مرکز ولایت سرپل. ســـال تــولــدش میزان 1342 هجری خورشیدی. تحصیلش ماستری در نـقـاشــی از انستیتوت آرت و تیاتر جـمـهـوری بـیـلاروسـیه. تـحـصـیـلات مسلکی و ابـتـدایـی: اکـمال آموزش دورۀ شش سالۀ کورس هـای مؤسسۀ هنری غلام مـحـمـد مـیـمـنـه گـی و اخذ دیپلوم عالی، مـعـلـم بــرای مـــدت سـه سال از شروع صنف دهم لـیـسـه تـا آغـاز فاکولتۀ آماده گـی در کــورس هــای نـقـاشی که تحت نظر نقاشان آسیای میانۀ خانۀ علم و فـرهـنـگ کـابـل تـدریـس میکـرد. دروس متوسطه و لیسه را در... ا
فـرزنـد بـرومـنــد خـلـق اوزبـیـک شـادروان عبدالغفار بیانی پس از مـبارزات خستگی نـاپـذیر طولانی و خدمات ارزنده، در نتیجهٔ رقابت نامـشروع و دسیسه آمیز دشمنان دوست نـمـا و تـضـیـیـقـات ارتـجـاع سیـاه داخـلـی نـاگزیر شد به کشور تاجیکستان پـنـاهـنده شود و بـا خـانـوادهٔ خـود در آنجا اقــامــت اختـیـار کـند. عبدالغفار بیانی در شــرایــط دشــوار مـهـاجرت بـه تـاریـخ 18 جوزای ســال 1379 در یـکـی از شفاخانه هـای شهـر دوشـنـبه پایتخت تاجیکستان زندگی را پدرود گفت و در همانجا به خاک ســپـــرده شـد. امـــسال از درگــذشـــت ایــن فـــرزنـــد مـتــعـهـــد و فــداکـار خلق اوزبیک مرحوم عبدالغفار... ا
این مقاله به صفت مقدمه برای نخستین نشر خـمـسـۀ تـورکـی علـیشیر نوایی در افـغـانسـتـان نـوشـتـه شـده و خـلاصۀ آن توسط نویسنده در سمپوزیوم بین المللی تـجـلـیـل از 550 مـیـن سـالـگـرد امیر کبیر عـلـیـشـیـر نـوایـی در کـابـل خوانده شده بـود. نـشـر کـتـاب قـطـور خـمـسۀ تورکی نـوایـی بـا بـیـش از 24000 بیت در مطبعۀ دولـتـی کـابـل بـه هـمـت والای شـادروان جناب فضل الحق خالقیار صدر اعظم وقت افغانستـان مـیـسـر گـردیـد. ایشان که به قـوم معـروف تیموریان هرات منسوبند، به تمدن کورگانیان اخــلاص و عــلاقــمــنـدی خــاصـی داشـتـنـد و در مـدت زمـانـی که مـتـصـدی امـور ولایت هـرات بــودنـد، بـــه ترمیم، حفظ و نگهداری... ا
در روز نـوروز هـنـگـام بــرافــراشـتن جـندۀ مــولاعـلی از هـر کـسی و خـانواده‌‌‌‌یی به عـنوان آریایی و بنیان‌‌‌‌گذار تمدن آریایی یاد آوری شـد، مـگـر از تیـمــوریــان بـنیان‌‌‌‌گذار رنـسـانـس شـرق و نوایی که بنـیـان‌‌‌‌گـذار شـهـر مــزار شریف هـیـچ یـادی نشد. به متن بــیــانـیـهٔ ایـراد شــده، کــاری نـدارم فــقــط مـی‌‌‌‌خـواهـم بـه بـهـــانـۀ یــادی از نـوایـی و نـقـش آن در بـنـیـان‌‌‌‌گذاری شهر مــزار شـریـف و ادامــهٔ جـشــن نـــــوروز، مـطلبــی را که نوشته بودم و باری هم از فــیــس بـوک نـشر شـده بـود، دوبـاره بـه نـشـر بسـپــارم تــا یـــادی از آن اسـطورهٔ بزرگ هــمـه خــواهــی کرده باشم. بنای کــوچــک، اثــرات بـزرگ- به مناسبت 567 مین سالگرد تولد نوایی... ا
خمسه سرایی سنّت دیرینه‌يی در ادبیات مـشرق زمین به شمار میرود. آغاز گر این سـنـت پـسـنـدیـدۀ ادبـی، شاعر و متفکر بــزرگ سـدۀ ششم هجری، حکیم جمال الدین ابو محمد الیاس بن یوسف بن زکی مـتـخـلـص بـه نــظــامــی گنـجـه‌يی بود. خمسه‌سرای پــس از نـظـامـی بـه سنت نـیرومند ادبی مبدل گشت. سازگار با این سـنـت ادبـی بــرای هـر شـاعـری کـه به سـرودن خـمـسـه دسـت مـی‌یـازیـد، این کــافــی نـبود که فقط پنج داستان منظوم بـسـرایـد. بل این داستان های پنجگانه از لحاظ مـوضـوع، ژانر، سوژه، وزن عروضی، سـیـمـاهـا و ترکیب خود نیز میـبـایــســت هـمـگـون بـا داسـتــان هــای «پنـج گنج» نظامی بوده... ا
ایـسـکـی اوزبـیک تیلی فـانیـتـیـکه‌سـی و گراماتـیکه‌سینی اورگـه‌نـیـش‌ده عـلـی شـیــر نــوایــی‌نـیـنگ «محاکمة اللغتین» اثــری اســاســی مـنــبـع‌لردن بیری دیر. شونینگ اوچون هم اوشـه دور تـیـلـیـنی اورگه‌نـیش‌ده عالملر مذکور اثرگه تیز- تیز مـراجـعـت قـیـلـیـشه‌دی. فــــیـلالــوگـیـه فـنـلـری دوکـتــوری، پــروفــیسور ایرگش عمروف هم اونـلـی تـاووش‌لر حقیده فکر یـوریـتـیـش مـــقــصـیـدیـده اوزی‌نـیـــنـگ «اونـلـی‌لـر قـــنـده‌ی تـصـنیف قیلینگن؟» مــقــالـه‌سـیده شـمـسی‌وف تـمـانـیـدن نـشـر ایـتـیـلـگَن «مـحاکـمة اللغتین» دن قـویـیـده‌گـی کــوچـــیرمه‌نی کیلتیره‌دی: «تــورکی، دامــدور، یـنـه تـورکـی انـدیـن دقیق‌راق دور... ا
ســرزمــیـن شـاداب و سـرسـبـز ســرپل از قــدیــم الایــام مرکـز تـمـدن بــوده و از جــمــلـه شـهـر هـــای مـعـروف خراسان مـحـسـوب مـی گـردد. بـه هـمـیـن دلیل عـلـم و فـرهـنـگ و صـنـعـت در جوزجانان باستان رشد قـابـل ملاحـظه نموده انـواع و اقــسـام صنـایـع دسـتـی از قبیل گلیم بـافی، حَجّاری... ا
در آغـاز کــلام مــیـخــواهم مـتـنـی را در مـورد مـوضـوع مـقـالـه ام بـخوانم: «پس بـعـد از آن مـنصور که خلیفه بود، اندیشه کـرد تـا قـضاء بـه کـسی دهد و مشاورت کرد بر یکی از چهار کس که فحول علماء بودند: یکی ابو حنـیـفـه و دوّم سُـفـیـان، سـوم شُرَیـک، چـهـارم مـسعر بن کَدّام. هر چهار را طلب کـردنـد... ا
از آن جــایـی که پـهنـۀ هستی و طبیعت مـتـشـکـل از اضـداد، تکامل و حرکت توأم بـا شــیــب و فـراز، نـور و ظـلمت، مرگ و زنــدگـی، صـحـت و مـرض جُـزء لایـنـفـک طـبـیــعـت مـاحـــول مـا مـیـبـاشـد، طـی اعصار و قرون متـوالی بشر پوینده به قدر تـوان و امـکـان در رفـع مـشـکلات و فـایق آمـدن بر آن نقشی از خــود بــه یــادگـــار گـذاشتـه که طبابت سنتی و قدیمی نیز دست آورد سعی و تلاش... ا
